به گزارش جهان صنعت نیوز

توسط جمعی از پژوهشگران در یک پژوهش انجام شده برای انتشار در یکی از نشریه‌های مجمع تشخیص مصلحت نظام با مطالعه ۵۰ مقاله‌ای اس‌ای از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ و همچنین ۵۰ مقاله علمی- پژوهشی داخلی منتشر شده از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸ عوامل و دلایل پدیدار شدن و بروز فساد (پیش‌ران‌ها) و مهار فساد (پس‌ران‌ها) را شناسایی و استخراج کرده‌اند. در چکیده این پژوهش آمده است: «هر چند جامعه ایران، جامعه‌ای همراه با گرایش‌های مذهبی و ملی است که همه جریان‌های مدعی در آن فساد را پدیده‌ای زشت دانسته و همواره بر مبارزه با آن تاکید کرده‌اند اما در عمل شاهد شیوع فساد هستیم که مسیر بسیاری از پیشرفت‌های اقتصادی، اجتماعی را مسدود کرده و هزینه‌های هنگفتی بر دوش مردم گذاشته است. رتبه شاخص ادراک فساد اداری در ایران در سال ۲۰۱۹ از بین ۱۸۰ کشور، ۱۴۶ بوده و نمره ایران ۱۰۰ شده است. بررسی روندها و فرآیندها نشان می‌دهد وضعیت فساد در ایران بدتر شده است. با توجه به محاسبه‌های انجام شده در کشورهای جهان معلوم شده است هزینه فساد بر اقتصاد کشورها به طور میانگین معادل پنج درصد تولید ناخالص داخلی است و هزینه انجام کسب‌وکار را تا ۱۰ درصد افزایش می‌دهد.» به این ترتیب اگر ارزش تولید ناخاص داخلی ایران را برابر با ۵۰۰ میلیارد دلار فرض کنیم فساد موجود در ایران ۲۵ میلیارد دلار بر اقتصاد ملی هزینه تحمیل می‌کند که برابر با ارزش صادرات کل فرآورده‌های پتروشیمی و فلزات اساسی است.

 

پیش‌ران‌های فساد

بر اساس مشاهده‌ها و بررسی‌های انجام شده در باره پیش‌ران‌های فساد و همچنین ملاحظه زمینه ‌های سیاسی، اقتصادی، قانونی، فرهنگی و… در بروز فساد و با در نظر گرفتن شباهت‌های محتوایی پیش‌ران‌ها با یکدیگر با استفاده از کدگذاری محوری تلاش شد پیش‌ران‌های یاد شده در دسته‌های گوناگون دسته‌بندی شود. در ادامه به برخی از این دسته‌بندی‌ها اشاره می‌شود:

 

- پیش‌ران‌های سیاسی

این گروه از پژوهشگران با بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده‌ اند که بی‌تحرکی تجارت خارجی ایران به سوی تجارت آزاد، نبود رسانه و مطبوعات آزاد و مستقل، بی‌اعتمادی به دولت و باور به ناکارآمدی آن، رانتی بودن اقتصاد ایران، دولتی بودن اقتصاد و تسلط دولت بر اغلب فعالیت‌های اقتصادی، رشد شتابان تورم و وجود نهادهای استثنا شده از حسابرسی و نبودن شاخص‌های ملی سنجش فساد از جمله پیش‌ران‌های سیاسی در بروز و رشد پدیده فساد به حساب می‌آیند.

 

- پیش‌ران‌های ساختاری

این گروه از پژوهشگران باور دارند شماری از دلایل و عوامل در بروز و ظهور فساد را می‌توان به ساختارهای اداره کشور مرتبط دانست. ساختارهای اداری فسادزا، بی‌اعتنایی به روش‌های پیشگیرانه، وجود ارتباطات فسادزا، قدرت بالاتر دیوان سالاران و دسترسی به منابع اقتصادی در اختیار آنها، نفوذ تدریجی فساد میان افراد و فقدان همکاری و سازگاری بین نهادهای دولتی شماری از دلایل ساختاری بروز فساد است.

 

- پیش‌ران‌های قانونی

نتایج بررسی این پژوهش در باره رشد فساد در ایران و مبارزه غیرموثر رخ داده با این پدیده همچنین نشان می‌دهد در بستر قانونی و مقررات وضع شده در ایران نیز عواملی هستند که فساد را به پیش می‌برند. کیفیت پایین قانون‌های مصوب در نهادهای قانونگذاری، حاکم نشدن همین قانون‌های مصوب در مناسبات میان نهادها و رفتارها، نبود حمایت کافی و لازم از گزارشگران و خبردهندگان و کسانی که فسادها را می‌بینند، نبود راهبرد یکپارچه و استقلال در سازمان‌های مبارزه با فساد از مهم‌ترین پیش‌ران‌های فساد در بخش قانونی است.

 

- پیش‌ران‌های فرهنگی و اجتماعی

بخشی از فسادهای رخ داده در ایران به ناتوانی و ناکارآمدی مقوله‌های بسیار با اهمیت امور اجتماعی و فرهنگی برمی‌گردد که از نظر این پژوهشگران فقدان اعتماد عمومی و وجود سرمایه اجتماعی منفی و تسلط هنجارهای منفی در مناسبات اجتماعی، شعارزدگی در مبارزه با فساد، عدم مشارکت، حمایت و نظارت عمومی و ناهنجاری‌های گوناگون فرهنگی و اجتماعی برخی از مهم‌ترین آنها به حساب می‌آیند.

 

 

پس‌ران‌های فساد

در این پژوهش تاکید شده است «بر اساس مشاهده و بررسی پس‌ران‌های فساد و همچنین زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، قانونی، فرهنگی و سایر موارد در بروز و ظهور فساد و همچنین شباهت‌های محتوایی این پس‌ران‌ها با یکدیگر، با استفاده از روش کد‌گذاری محوری، پس‌ران‌ها نیز دسته‌بندی شده‌اند که به طور خلاصه به برخی از آنها اشاره شده است.

 

- پس‌ران‌های سیاسی

از نظر این پژوهش برای پس‌راندن فساد در کشور در دسته‌بندی سیاسی باید به ثبات سیاسی و توسعه دموکراسی و نیز تقویت جامعه مدنی اشاره کرد. همچنین باید در پس‌راندن فساد در حوزه سیاست عزم جدی و اراده سیاسی مسوولان برای مهار و مقابله با فساد، ایجاد نهاد مستقل مبارزه با فساد، اعتماد به نخبگان سیاسی، تقویت با نهادهای بین المللی، تقویت رسانه‌های مستقل در امر اطلاع‌رسانی در خصوص مبارزه با فساد، استقلال نسبی بخش اقتصادی از نهادهای سیاسی و سازمان‌ها، تقویت بخش خصوصی، آزادسازی تجارت و حذف نهادهای استثنا شده از نظارت توجه کافی صورت پذیرد.

 

- پس‌ران‌های مدیریتی

به نظر پژوهشگران یاد شده در صورتی می‌توان فساد را به پس‌راند که در سرچشمه‌های مدیریتی به برخی از عوامل مهم توجه کافی صورت پذیرد. از نظر این پژوهش وجود رضایت شغلی و ایجاد اطمینان از تامین اقتصادی و آینده شغلی کارکنان دولت و نیز مهار انگیزه‌ها و رفتارهای منفی مثل قدرت طلبی و شهرت‌طلبی بازدارنده، تعامل و صمیمیت سازمانی و جلوگیری از سلطه‌جویی سازمانی و اطلاع‌رسانی به ارباب‌رجوع در باره حقوق خود از عوامل پس‌ران در مبارزه با فساد به حساب می‌آیند که در ذیل پس‌ران‌های مدیریتی جای می‌گیرند.

 

- پس‌ران‌های قانونی

برخی از مهم‌ترین عوامل پس‌ران در مبارزه با فساد از نظر این پژوهش را نیز اصلاح و ایجاد قانون‌هاو رویه‌های کارآمد‌تر برای به دست آمدن بیشتر اعتماد عمومی، وضع مجازات‌های بازدارنده نیرومند برای مهار فساد، شفاف‌سازی جریان اطلاعات اقتصادی، ایجاد و حمایت از به کار‌گیری سازوکارهای تشویقی برای رفتارهای مناسب و حمایت از سوت زنان و اطلاع‌دهندگان موارد فساد رخ داده دانست.

 

«به گزارش جهان صنعت نیوز  - شناسه : 151176          ۱۹ آبان ۱۳۹۹»

   تاریخ ثبت: 1399/08/20     |     [sect id=[file]] | [/sect id=[file]] |