جمهوری اســلامی در دولت سیزدهم با اتکا به اســناد بالا دستی، بند ۱۱ اقتصاد مقاومتی، تفاهم نامه ها و قراردادهایی که توسط توسط دولت با همسایگان و کشورهای عضو اوراسیا، انجام داده دیپلماسی همسایگی را به عنوان یکی از ارکان توسعه دنبال می کند.
در این راستا ایران به دنبال هم پیوندی اقتصادی در راستای ایجاد بازار و مناطق آزاد مشترک بر اساس اسناد بالا دستی با کشورهای دیگر است.
در مناطق آزاد مبنتی بر اسناد بالادستی ۲ رویکرد اساسی شامل مردمی و جهانی کردن مناطق آزاد در حال پیگیری اســت.
با این رویکرد از مشکلات فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران گره گشای می شود و منفعت این مناطق به تمامی مردم ایران خواهد رسید.
مردم باید مناطق آزاد را متعلق به خود بدانند و نسبت به قوانین آن حساس باشند.
گفته می شود، گردشگری گسترده برای تمامی اقشار، تقویت صادرات از سرزمین اصلی از طریق مناطق آزاد جزو سیاســت های مردمی و تکمیل زیرســاخت های نرم افزاری و سخت افزاری اقتصاد بین الملل، ایجاد مناطق آزاد مشترک یا متناظر با کشورهای دیگر، جذب سرمایه گذار خارجی، ایجاد الگوهای اقتصادی جدید و قابل عرضه و مبتنی بر ادبیات اسلامی و انقلابی (اقتصاد مقاومتی) از جمله بندهای راهبرد جهانی کردن مناطق آزاد خواهند بود.
تشکیل مناطق آزاد مشترک با همکاری ۱۸ کشور
مشاور رئیس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی کشور ۱۴۰۲ را سال شکوفایی مناطق آزاد مشترک دانست و افزود: دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور مذاکراتی با ۱۸ کشور برای ایجاد منطقه آزاد مشترک انجام داده است.
حجت اله عبدالملکی افزود: یکی از کشورهایی که با ایران منطقه آزاد مشترک ایجاد می کنند کشور روسیه است که تفاهمات و تعاملات اولیه برای ایجاد مناطق آزاد لوتوس و مسکو انجام شده و این مناطق درحال شکل گیری هستند.
وی یکی از درخواســت های روسیه برای ایجاد مناطق مشترک واگذاری پس کرانه برای ایجاد انبار در بنادر انزلی اعلام کرد و افزود: روسیه بر همکاری با مناطق آزاد انزلی و چابهار تاکید دارد؛ این مناطق ۲ قطب ترانزیتی در شــمال و جنوب هستند که می توانند کریدور شمال-جنوب را بصورت ترکیبی تکمیل کنند.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد در ادامه مهم ترین برنامه دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی کشور در سال ۱۴۰۲ را معرفی بسته های سرمایه گذاری اعلام کرد و اظهار داشت: اولین مرحله از این بسته در نمایشگاه ایران اکسپو رونمایی شد، مناطق آزاد کشور۳۷۰ پروژه اقتصادی به ارزش پنج میلیارد یورو دارند.
عبدالملکی تصریح کرد: ســرمایه گذاران ایرانی، ایرانیان خارج از کشور و سرمایه گذاران خارجی می توانند این بسته ها را که بر روی وبسایت دبیر خانه شورایعالی مناطق آزاد به صورت آنلاین قرار داده شده و به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است انتخاب کنند.
وی اظهار کرد: هشت رویداد دیگر نیز تا پایان سال خواهیم داشت و فرصت های جدید سرمایه گذاری در مناطق آزاد شناسایی و ارزیابی می شوند این امر جهشی در سرمایه گذاری، تولید و صادرات در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی خواهد بود.
ایجاد مناطق آزاد مشترک با کشورهای همسایه در دستور کار قرار گرفت
اوایل سال جاری معاون اقتصادی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی گفت: این دبیرخانه تشکیل مناطق مشترک آزاد با کشورهای پیرامونی را تکلیف قانونی خود می داند که هدف آن رشد تولید و بهره وری بیشتر از ظرفیت های متنوع و متکثر اقتصادی کشور است.
«احمد جمالی» با بیان اینکه ایجاد مناطق آزاد مشترک در دستور کار دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی قرار دارد افزود: ایجاد مناطق آزاد مشترک با کشورهای دیگر از ســال گذشته در دستور کاری دبیرخانه شورای عالی قرار گرفته و بدون وقفه به دنبال پیاده سازی این مجموعه سیاست ها هستیم.
جمالی با اشاره به اینکه تشکیل مناطق آزاد مشترک نیازمند ایجاد زیرساخت های قانونی و حقوقی است گفت: در این مدت جلسات متعددی با اعضای محترم دولت برگزار شد که نتیجه آن مصوبه دولت در بهمن ماه ۱۴۰۱ مربوط به احکام مرتبط با مناطق آزاد بود که این مصوبه دبیرخانه را مکلف کرد که موضوع ایجاد مناطق آزاد مشترک را با وزارتخانه های صمت، راه و شهرسازی و امور خارجه پیگیری کند.
وی ادامه داد: موضوع مهم دیگر، وجود چارچوب متقن مورد تایید معاونت حقوقی ریاست جمهوری و معاونت حقوقی وزارت خارجه در این باره بود که طی جلسات و هماهنگی های مختلف با این دو نهاد این موضوع هم به سرانجام رسید و متن مشترکی با تایید این دو نهاد حقوقی تهیه شد که پایه مذاکرات دبیرخانه با کشورهای هدف است.
معاون اقتصادی دبیرخانه شــورای عالی مناطــق آزاد و ویژه اقتصادی گفت: این متن به ۱۸ کشور پیرامونی جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد مناطق آزاد مشترک ارسال شد که با استقبال خوبی مواجه شد و عمده کشورهای هدف در سریع ترین زمان ممکن پاسخ دادند.
جمالی با تاکید بر اینکه تفاهم نامه های بین المللی زمان براست افزود: تاکنون دبیرخانه با کشورهای روسیه، قزاقستان، ازبکستان، سوریه، عراق و ترکیه به متن مشترک رسیده است و منتظر هماهنگی ها و تشریفات معمول برای امضای نهایی هستیم.
وی گفت: مذاکره با کشور روسیه در خصوص ایجاد منطقه آزاد مشترک به صورت ویژه در دستور کار قرار گرفته که شامل چندین مذاکره حضوری و ویدئوکنفرانسی بین مقامات دو کشور است و قرار است بین دو منطقه ویژه اقتصادی متروپلیس مسکو و لوتوس با مناطق آزاد چابهار و انزلی ایران همکاری لازم صورت گیرد.
البته هم زمان با پیشرفت کار پیشنهاد دیگری نیز مطرح شد که به جای همکاری دو جانبه ایران و روسیه این همکاری با مشارکت دادن منطقه ویژه اقتصادی موندرای هند به همکاری سه جانبه تبدیل شود .
معاون اقتصادی دبیرخانه شــورای عالی مناطق آزاد و ویــژه اقتصادی، ایجاد منطقه آزاد مشترک بین کشورهای حاشیه دریای خزر را از دیگر اقدامات صورت گرفته توسط دبیرخانه شورای عالی برشمرد و افزود: این اقدام به طور هم زمان در بهمن و اسفند سال گذشته صورت گرفت و متن پیشنهادی آماده امضای وزرای ۵ کشور است.
امتیازات ویژه ایجاد یک منطقه آزاد
منطقه آزاد به ناحیه صنعتی ویژه در خارج از مرز گمرکی که تولیداتش جهت گیری صادراتی دارند گفته می شود.
ایجاد یک منطقه آزاد، امتیازات ویژه ای را می تواند به همراه داشته باشد.
از جمله ی این امتیازات می توان به ایجاد فرصت های اشتغال در داخل و خارج و جذب سرمایه های خارجی و همچنین کمک به کشور برای ورود به بازارهای جهانی و گسترش صادرات اشاره کرد.
به همین دلیل، امکانات و تسهیلات قانونی، شرایط مساعدی را جهت سرمایه گذاری های اقتصادی و زیر بنایی برای حضور فعالان اقتصادی در مناطق آزاد مهیا کرده است .
از جمله تعاریفی که از منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارائه گردیده است عبارت است از:
- منطقه آزاد قلمرویی است که غالبا در داخل یا مجاورت یک بندر واقع گردیده و در آن تجارت آزاد با سایر مناطق جهان مجاز شناخته شده است.
در این محدوده ی جغرافیایی مشخص، قوانین گمرکی محدوده گمرکی کشور در آن اجرا نمی شود و به منظور تسهیل در امر واردات و صادرات کالا و حمایت از صنعت داخلی کشــور و همچنین جذب فناوری های نوین در امر تولید و توســعه منطقه ای در مبادی گمرکات و نقاط مرزی کشور ایجاد می شود.
- بنا به تعاریف بین المللی ، منطقه آزاد محدوده حراست شده بندری و غیر بندری است که از شمول برخی از مقررات جاری کشور متبوع خارج بوده و با بهره گیری از مزایایی نظیر معافیت های مالیاتی، بخشودگی سود و عوارض گمرکی، عدم وجود تشریفات زاید ارزی، اداری و مقررات دست و پا گیر و همچنین سهولت و تسریع در فرآیندهای صادرات و واردات با جذب سرمایه گذاری خارجی و انتقال فناوری به توسعه سرزمین اصلی کمک می نماید.
- وفق تعریف سازمان ملل متحد(یونیدو) از مناطق آزاد به عنوان محرکه در جهت تشویق صادرات صنعتی تلقی می گردد.
همچنین در برداشت جدید از مناطق آزاد
- به منطقه آزاد پردازش صادرات معروف است
- به ناحیه صنعتی ویژه ای در خارج از مرز گمرکی، که تولیداتش جهت گیری صادراتی دارند، گفته می شود.
فلسفه ی این اصطلاح را می توان در تغییر استراتژی واردات به استراتژی توسعه صادرات دانست.
تاریخچه ی منطقه آزاد تجاری – صنعتی در ایران
در ایران در سال ۱۳۶۸ بر اساس تبصره ۱۹ برنامه ۵ ساله اول توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به دولت اجازه داده شد که در سه منطقه مرزی کشور اقدام به تاسیس مناطق آزاد تجاری بنماید و به موجب تبصره ماده ۲۰ همان قانونی، گمرک ایران و ســازمان بنادر کشتیرانی نیز مکلف به تاسیس منطقه های ویژه حراست شده ای برای این منظور شــدند.
متعاقبا مناطق آزاد کیش در ســال ۱۳۶۸ و قشم در سال ۱۳۶۹ و َ چابهار در سال ۱۳۷۰ تاسیس و فعالیت خود را آغاز نمودند و پس از آن منطقه آزاد اروند رود(آبادان-خرمشهر) در سال ۱۳۸۳ ،بندر انزلی در سال ۱۳۸۲ و منطقه آزاد تجارتی ارس در سال ۱۳۸۳ شروع به فعالیت نمودند.
هم اکنون در ایران ۷ منطقه آزاد وجود دارد که عبارت است از:
- منطقه آزاد تجاری – اقتصادی قشم( استان هرمزگان ، شهرستان قشم)
- منطقه آزاد تجاری – صنعتی کیش( استان هرمزگان ، شهرستان بندر لنگه)
- منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس( استان آذربایجان شرقی، شهرستان جلفا)
- منطقه آزاد تجاری - صنعتی ماکو(استان آذربایجان شرقی، شهرستان ماکو و چالدران)
- منطقه آزاد تجاری - صنعتی اروند( استان خوزستان ، شهرستان آبادان)
- منطقه آزاد تجاری – صنعتی چابهار( استان سیستان و بلوچستان)
- منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی(استان گیلان، شهرتان انزلی)
مزیت سرمایه گذاری و ثبت شرکت در مناطق آزاد
منطقه آزاد تجاری برای تشــویق صادرات صنعتی، شامل کارخانجات تولیدی و صنعتی موقعیت مناسبی برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی دارد.همان طور که گفته شد، معمولا چنین منطقه ای در بندر یا فرودگاه یا ناحیه محصور محافظت شــده انتخاب می گردد و کالاهــای خارجی از طریق هوا، دریا و زمین بدون پرداخــت حقوق گمرکی وارد و صادر می شوند.
- در مناطق آزاد، کلیه اشــخاص حقیقی و حقوقی و موسســات اعم از ایرانی و خارجی و سازمان های بین المللی می توانند طبق ماده ۲ مقررات سرمایه گذاری در مناطق آزاد تجاری- صنعتی جمهوری اسلامی ایران سرمایه گذاری نمایند.
واردات کالا بــه مناطق آزاد خارج از مقررات صادرات و واردات و امور گمرکی مناطق آزاد جمهوری اســلامی بوده و از مقررات صادرات و واردات کشور مستثنی می باشد.
به همین دلیل، از بهترین مناطق برای ثبت شــرکت هم برای اتباع خارجی و هم داخلی به شمار می آید.
سرمایه گذار می تواند در هر یک از مناطق آزاد که بخواهد فعالیت کند برای این منظور تقاضای خود را به همراه پرسش نامه ای به سازمان هر منطقه تسلیم می نماید که پس از بررسی، مجوز سرمایه گذاری صادر می گردد.
ملاحظه می شود که صدور مجوز در منطقه آزاد با تشریفات بســیار کمتری صورت می گیرد و بهره برداری از فعالیت موضوع مجوز سرمایه گذاری منوط به مجوز بهره برداری توسط سازمان می باشد.
(تبصره ۲ ماده مقررات سرمایه گذاری در مناطق آزاد) البته پس از تشکیل مجمع عمومی موسس شرکت و انتخاب هیات مدیره و مدیر عامل، می بایست مراتب در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد.
به طور کلی از جمله مزایای ثبت شرکت در مناطق آزاد می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- -در اداره ثبت شرکت و مالکیت های صنعتی و معنوی مناطق آزاد امکان ثبت شرکت با مالکیت ۱۰۰ درصد خارجی وجود دارد.
- - درصد مالکیت خارجی
- -ثبت سهل و آسان شرکت ها و موسسات صنعتی و موسسات فرهنگی و مالکیت معنوی
- -مقررات آسان برای ورود کالاهای مجاز
- -آزادی کامل ورود و خروج اصل سرمایه و سود حاصل از فعالیت های اقتصادی
- - تشریفات ساده برای صادرات مجدد و ترانزیت کالا
- - فعالیت بورس نفت و محصولات پتروشیمی و بورس بین المللی اوراق بهادار
- -عدم محدودیت انتقال ارز دیگر مناطق آزاد ایران با سایر کشورها
- -صدور محصولات خارج از کشور بدون پرداخت عوارض گمرکی و بندرگاهی
- - شرایط و مقررات ساده کار و دسترسی نیروی کار ماهر
- -نرخ های مناسب برای مصرف انرژی
- -تضمین و حمایت قانونی از سرمایه گذاران خارجی
- -امکان صادرات کالاها ی تولید شده کیش به سایر سرزمین اصلی
- -معافیت از حقوق گمرکی برای واردات مواد اولیه ماشین الات صنعتی واحدهای تولیدی خدمات پولی و بانکی انعطاف پذیر
- -خدمات گسترده بانکی و بیمه ای(هم دولتی هم خصوصی)
- -ورود اتباع خارجی بدون اخذ ویزا
- - انجام معاملات ارزی
«روزنامه اقتصادی امروز - 27 اردیبهشت 1402»
[/sect id=[file]] |