مرتضی ادب
هر سال طراحان نظام مالی کشور در سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی، بودجه کل کشور را تهیه و تنظیم می کنند.
هر سال نسبت به سال گذشته ارقام بودجه رو به افزایش است.
به دلیل تورم و سهم کم بخش خصوصی در اقتصاد کشور این افزایش ها باعث افزایش نقش دولت در اقتصاد کلان می شود.
روند تغییرات ارقام بودجه هر سال نسبت به سال گذشته و در مقایسه با قانون برنامه توسعه اقتصادی- اجتماعی، درای محتوای اطلاعاتی است که علایمی را از فرضیات، سیاست ها، برنامه ها، فعالیت ها و هدف های برنامه ریزان مالی کشور آشکار می سازد.
بر اساس این فرضیات و برنامه ها، تصمیمات و ساختار مالی دولت برای یک سال شکل می گیرد.
بودجه دولت همان برنامه مالی دولت برای یک سال می باشد که از پیش تهیه و پیش بینی می شود.
در بودجه دولت درآمدها، منابع تامین اعتبار و هزینه کامل یادداشت می شوند.
همین بودجه از 3 قسمت، بودجه عمومی دولت، بودجه شرکت های دولتی و بودجه موسساتی تشکیل شده است.
دولت ها عموما برای تنظیم بودجه، نخست برآوردهای درآمد و هزینه را برای دوره آینده پیش بینی می کنند، سپس از مجموع این برآوردها و تطبیق آن ها با اطلاعات و مفروضات جمع آوری شده، بودجه پیشنهادی را تهیه و تنظیم می کنند و پس از تصویب مراجع صلاحیت دار، برای اجرا آماده می کنند.
آن ها روش ها و تدابیر لازم را برای حسن اجرای بودجه به کار می بندند و عمل نظارت به صورت بررسی نتیجه عملیات انجام می گیرد تا به این وسیله از برخورد مسایل و بروز مشکلات جلوگیری شود.
در مرحله تهیه و تنظیم و پیشنهاد بودجه، هدف ها و سیاست های کلی دولت در تنظیم بودجه سالانه که توسط شورای اقتصاد تنظیم می شود، از طریق بخشنامه بودجه از سوی رییس جمهور به تمامی دستگاه های دولتی ابلاغ می شود.
دستگاه های دولتی، بودجه یک سال آینده خود را در قالب اهداف و خط مشی تعیین شده و با رعایت دستورالعمل سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری) تنظیم و پیشنهاد می کنند.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری) پس از بررسی های لازم و با توجه به اولویت ها و میزان درآمدهای پیش بینی شده، بودجه دستگاه های دولتی را پس از انجام تعدیل لازم در لایحه بودجه کل کشور منظور و برای بررسی به شورای اقتصاد و هیات وزیران تسلیم می کند.
هیات وزیران لایحه بودجه را مورد بررسی قرار داده و پس از تایید در مهلت قانونی به مجلس شورای اسلامی تقدیم می کند.
رییس جمهور هنگام تقدیم بودجه ضمن گزارش مشروحی، رئوس برنامه های دولت را به اطلاع نمایندگان مجلس می رساند.
اگر چنانچه دولت در پیش بینی بودجه اعم از درآمدها یا هزینه هایش در طول سال با مشکلی بر بخورد می تواند از طریق متمم بودجه و ارائه آن به مجلس بودجه خود را ترمیم کند.
ضمنا در داخل هر دستگاه به وزیر یا مسئول مربوطه تا حدی اجازه داده می شود که نسبت به جابجایی اعتبارات اقدام کند.
از آنجائی که بودجه بر اساس یک برآورد و پیش گویی تهیه و تنظیم می شود و شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جامعه یک امر پویا هستند، ممکن است پس از تصویب بودجه بعضی از تغییرات در اوضاع اقتصادی، اجتماعی و یا سیاسی جامعه ایجاب نماید که محل درآمدها و یا هزینه ها تغییر نماید.
«روزنامه اخبار صنعت - 2 آبان 1403»