افزایش تورم فقط به اقتصاد یک کشور مربوط نمیشود و بسیاری از ناهنجاریها و رفتارهای اجتماعی به دنبال این پدیده اقتصادی شکل میگیرد. هنگامی که تورم با سرعت زیادی افزایش مییابد، افراد احساس ناامنی نسبت به دارارییها و پساندازهایشان کرده بنابر این یکی از بازارهای اقتصادی را برای سرمایهگذاری، کسب سود و حفظ ارزش داراییهایشان انتخاب میکنند. اینگونه رفتارها بیش از هر چیزی بیاعتمادی آحاد جامعه را نسبت به آینده اقتصاد یک کشور بازتاب میدهد. در چنین شرایط افراد برای سود کلانتر تمایل بیشتری به افزایش تورم و بیثباتیهای قیمتی دارند.
شاید عبارت «اقتصاد تورمدوست» در نگاه اول بسیار بیمعنا به نظر برسد، اما اگر رفتار جامعه را طی روزهای گذشته نسبت به ریزش قیمتها در بازارهای مختلف بررسی کنیم به معنای این عبارت پی میبریم. ریزش قیمت ارز، طلا، سکه، خودرو طی روزهای اخیر از جمله مسائل پرحاشیه بود، اما آن طور که انتظار میرفت عقبگرد قیمتها نتوانست اتفاقی دلچسب برای جامعه باشد، چرا که جامعه به دلایل متفاوتی مدتی است که به سرمایهگذاری در بخشهای غیرمولد اقتصادی روی آورده و در چنین شرایطی افراد تصویر از دست رفتن سرمایهشان را در ریزش قیمتها میبینند، به همین دلیل است که برخیها در اقتصاد از افزایش تورم دفاع میکنند. در این میان باید اشاره کرد که ایران در طول سال گذشته تورم افسارگسیختهای را در بازارهای مختلف تجربه کرده است و همین مسئله افراد جامعه را نسبت به آینده دچار هراس کرده، پس در چنین شرایطی نمیتوان تنها رفتارهای سوداگرایانه مردم را متهم کرد، چرا که اینگونه رفتارها نشات گرفته از ضعفهای اقتصادی است. بنا بر این هنگامی که منافع افراد در تورم باشد، استارت کاهش قیمت در بخشهای مختلف اقتصادی اتفاقی ناخوشایند برای آنها خواهد بود.
علی مروی، کارشناس اقتصادی صداوسیما در این رابطه با بررسی تمایل اقتصاد و جامعه به پدیده تورم به «ابتکار» گفت: متاسفانه ما با اقتصادی روبهرو هستیم که تورمخواه بوده و تورم شرایط دلچسبتری را برای جامعه فراهم میکند. دولت انضباط مالی ندارد و درگیر حجم بالایی کسری بودجه است، از سوی دیگر نظام بانکی ما مرتباً خلق پول انجام میدهد و نهادهایی داریم که بهرهوری پایینی داشته و از منابع در دسترسشان به درستی استفاده نمیکنند.
وی همچنین افزود: بنابراین سه عامل یعنی دولت غیرمنضبط، نظام بانکی با خلق اعتبار بالا و پایین بودن بهرهوری عوامل تولید سبب شده است که اقتصاد ما حتی برای عوام از مسیر اصلی خارج و درگیر با تورمدوستی شود. این کارشناس اقتصادی در ادامه صحبتهایش با اشاره به این مسئله که تورم عاملی برای پنهان کردن مسائل مختلف است، گفت: به عبارتی دیگر در شرایط فعلی تنها مسئلهای که میتواند حال عمومی اقتصاد را خوب جلوه دهد، تورم است. چراکه تورم باعث میشود داراییهای دولت افزایش قیمت پیدا کند و این افزایش قیمت میتواند عملکرد دولت را مثبت نشان دهد. از سوی دیگر تورم باعث میشود بانکها اجازه خلق اعتبار بیشتری داشته باشند و این در حالی است که افزایش قیمت، بهرهوری پایین عوامل تولید را پنهان میکند.
مروی همچنین با بیان مثالی به بررسی رابطه تورم و معیشت خانوارها پرداخت و در این خصوص ادامه داد: به عنوان مثال اگر قرار بر این باشد که بر اساس بهرهوری به کارگران حقوقی داده شود باید نسبت به بهره وی حقوق را کاهش دهیم اما با توجه به تورم میزان حقوق و دستمزد هر ساله افزایش مییابد. بنا بر این بررسی تمام این مسائل نشان میدهد که اقتصاد ایران تورمخواه است و ما با تورم بالا حال بهتری داریم تا با تورم پایین. به بیان دیگر وقتی معیشت دشوار میشود اساسا با تورم بالا بیشتر کنار میآییم.
راهکارهایی برای خروج اقتصاد از مسیر تورمدوستی
این استاد دانشگاه در ادامه صحبتهایش به راهکارهایی برای اصلاح مسیر اقتصاد اشاره کرد و گفت: برای خروج اقتصاد از مسیر تورمدوستی و قرار گرفتن آن در راهی صحیح باید سه عامل ذکر شده سامان یابند و به جای اصلیشان بازگردند.
1- به عبارتی دیگر نظام مالی دولت باید اصلاح شود، دولت باید به آنچه که در بودجه آمده پایبند باشد و از شر کسری بودجه به این حجم و اندازه خلاص شود.
2- نظام بانکی باید نسبت به خلق پول پاسخگو باشد و شبکه بانکی خلق پول را در اختیار نگیرد.
3- و در نهایت عوامل تولید از بنگاهها گرفته تا مدیریت، سرمایهگذار، نیروی کار و ... دغدغه افزایش بهرهوری داشته باشند. البته باید توجه داشته باشیم که نتیجه این سه راهکار را میتوان در بلندمدت دید.
روزنامه ابتکار - چاپ 18 آبان 99