شفافیت در چند سال گذشته اهمیت فزاینده ای در حوزه پولی و مالی پیدا کرده است و در بخش های مختلف یک سازمان، شرکت و نهاد عمومی حاکمیت یک کشور برای سرمایه گذاران، کارمندان، خریداران و مشتریان و شهروندان عمومی، موضوعیت یافته است.

 

 

 

 

 

 

بر اساس فرهنگ لغت مریام وبستر، شفافیت مالی به مشخصات مالی قابل مشاهده یا دسترسی به جزئیات مالی غیرمحرمانه در مورد فرآیندهای مالی و تجاری گفته می شود.

 

در بیان کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، شفافیت مالی به معنای افشای به موقع، معنی دار و قابل اعتماد در مورد عملکرد مالی یک شرکت است.

 

در ساختارهای اداری سازمان ها و شرکت ها، شفافیت مالی عمل به اشتراک گذاری اطلاعات مالی با کارکنان است و به معنای دستیابی به اطلاعات مالی تا حد امکان برای همه کارکنان است.

 

این شفافیت مالی با کارمندان یعنی مجموعه شما به طور فعال، شبهه ای مالی برای پنهان کردن ندارد و در مورد اعلام عملکرد مالی خود صادق هست.

 

زمانی که کارمندان شما اطلاعات مالی را به طور شفاف درک کنند، بهتر می توانند خود را با تغییرات سازمانی وفق دهند، به اهداف شرکت شما متعهد بمانند و به طور روزانه مسئولیت عملکرد بهتر در کار خود را بر عهده بگیرند.

 

رهبران ارشد از کارکنان می خواهند که وقتی از آنها می پرسند »شرکت شما چطور است؟» پاسخ معناداری داشته باشند.

 

شفافیت مالی، امکان این پاسخگویی معنادار را فراهم می کند. در اقتصاد طرف تقاضا، شفافیت مالی، میزانی است که سرمایه گذاران به اطلاعات مالی مورد نیاز در مورد یک شرکت مانند سطوح قیمت، عمق بازار و گزارش های مالی حسابرسی شده دسترسی دارند.

 

در نظام حاکمیتی یک کشور، شفافیت مالی، میزان آگاهی شهروندان عادی نسبت به عملکردهای مالی دولت در هزینه ها و درآمدهایی است که مستقیما به جامعه مربوط می شود.

 

یعنی یکی از لازمه های دستیابی به درک جمعی و مشارکت عمومی فعال در هنگام مواجهه با بحران ها و چالش های اقتصادی، اطلاعات شفاف شهروندان نسبت به کلیت هزینه کردها و درآمدهای دولت است.

 

اهمیت فرآیند مالی شفاف از آنجایی که مردم تصمیمات بزرگی را در رابطه با سرمایه گذاری بر اساس اطلاعات مالی به دست آمده می گیرند، نمی توان اهمیت شفافیت در امور مالی را نادیده گرفت.

 

برای سرمایه گذاران مهم است که به داده های مالی یک شرکت دسترسی بیشتری داشته باشند.

 

در واقع، این کیفیت گزارش است که به سرمایه گذاران کمک می کند تا تصمیمات خاصی در حوزه سرمایه گذاری اتخاذ کنند، اما طنز تلخ ماجرا این جا است که برخی از شرکت ها به جای ارائه اطلاعات مالی شفاف و درست به سرمایه گذاران که می تواند در تصمیم گیری های مالی آنها موثر باشد، «گزارش سازی مالی» انجام داده و با پنهان کردن اطلاعات مهم به جای ارائه آن، به سرمایه گذاران دیدگاهی غلط می دهند.

 

نمونه این اتفاق را به صورت مکرر و اپیدمیک، در ارائه گزارش های حسابرسی و مالی برخی شرکت های حاضر در بورس می بینیم که به دلیل سیاست های غلط حوزه سازمانی، عملا اطمینانی نسبت به برخی گزارشات مالی شرکت ها و صنایع بزرگ وجود ندارد.

 

متاسفانه این بینش در بین تصمیم گیران حوزه مالی این نهادها وجود ندارد که اگر سرمایه گذاران با عدم تقارن اطلاعات اولیه دریافتی خود با آنچه در گذر زمان و رصد وضعیت مالی شرکت ها به دست می آورند روبرو شوند، علاوه بر ضرر هنگفت مالی که اتفاقی غیراخلاقی و غیرانسانی است، قطعا از ادامه سرمایه گذاری خود منصرف خواهند شد و شاهد بحران کاهش سرمایه آن شرکت و سازمان به میزان قابل توجه خواهیم بود.

 

لذا با توجه به اینکه شاخص مهم رشد آتی یک شرکت، سرمایه گذاری مالی مردم است، جذب سرمایه و جلب اعتماد سرمایه گذاران زمانی می تواند دشوار باشد که به دلیل فقدان اطلاعات مالی یا وجود دیتای مالی غیرشفاف و دارای شبهه، توان یک ارزیابی و بررسی شفاف مالی در مورد سرمایه گذاری های شرکت در گزارش های مالی شرکت، امکان پذیر نباشد.

 

علاوه بر این، اظهارات مبهم گزارشگران مالی یک شرکت، میزان بدهی واقعی را پنهان می کند، بنابراین سرمایه گذار نمی تواند تشخیص دهد که آیا یک سازمان به طور بالقوه با ورشکستگی مواجه است یا خیر.

 

در نتیجه عواقبی که این نوع سازمان ها با آن مواجه می از سرمایه ً شوند این است که سرمایه گذاران احتمالا گذاری های آتی خارج شده و در نهایت شاهد از بین رفتن شهرت و سقوط اعتبار شرکت و سازمان مذکور خواهیم بود.

 

در حوزه نهادهای حاکمیتی و عملکرد دولت نیز همین مورد صدق می کند.

 

یعنی اطلاعات شهروندان عادی یک کشور از سازوکار مالی شفاف دولت خود، موجب بهبود فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مبتنی بر دوگانه دولت-ملت در طول تاریخ سیاسی یک نظام خواهد شد.

 

حکمرانی با چشمان بسته تقویت حکمرانی در حوزه ریال می تواند فضای اقتصادی کشور را شفاف تر کند و ظرفیت سیاست گذاری و مدیریت اقتصادی را ارتقا دهد.

 

افزایش شفافیت اقتصادی به تسهیل نظارت بر فعالیت های بانک ها و موسسات مالی، جلوگیری از فرار مالیاتی و بهبود تراز بودجه ای، فراهم کردن امکان اخذ مالیات های تنظیمی، مبارزه با فساد اقتصادی، مبارزه عملی با پول شویی در داخل کشور و تأمین مالی فعالیت های تروریستی و به تبع آن افزایش امنیت ملی، اصلاح نظام حمایتی کشور به منظور کاهش اختلاف طبقاتی، کنترل و ساماندهی بازارها، مبارزه با قاچاق کالا و حمایت از تولید داخل کمک می کند و منجر به اثربخشی بیشتر اقدامات در این حوزه ها خواهد شد.

 

شاید به همین دلایل است که برخی کارشناسان اقتصادی، نبود، ضعف یا اختلال در حکمرانی حوزه ریال و مسائل پولی و مالی را که از ارکان اصلی اقتصاد کشورهاست، به «حکمرانی با چشمان بسته» تعبیر می کنند.

 

پاسخگویی و مسئولیت پذیری، افزایش کارایی بازارهای مالی، کشف قیمت واقعی، تخصیص بهینه منابع سرمایه ای، حذف رانت های اطلاعاتی، ایجاد بازار مدیران حرفه ای، تسهیل سرمایه گذاری خارجی و استقرار نظام حاکمیت شرکتی مهم ترین دستاوردهای شفافیت اطلاعاتی است.

 

بازارهای پول، سرمایه، ارز و کالا در صورت داشتن عملکرد صحیح، اثر مثبت و قابل ملاحظه ای بر روی متغیرهای کلان اقتصادی دارند و توسعه این بازارها، نقش به سزایی در فرایند رشد اقتصادی هر کشور ایفا می کند.

 

همچنین بازار شفاف در حوزه مسکن ورود سرمایه گذاران به این بخش را تسهیل می کند و باعث می شود، قیمت ها به ارزش واقعی برسد.

 

کارکردهای شفافیت در بازارهای مالی سخنگوی کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی از تدوین و ثبت طرحی با عنوان ارتقای شفافیت مالی در کشور در مجلس خبر داد و گفت که این طرح بر موضوع اطلاعات هویتی صاحبان حساب های بانکی تمرکز دارد.

 

علی خضریان ، از ثبت طرح ارتقای شفافیت مالی در کشور خبر داد و اظهار کرد: حکمرانی حوزه ریال در چند دهه گذشته کمتر مورد توجه سیاست گذاران اقتصادی کشور بوده است، حال اینکه براساس محور نوزدهم از سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری، شفافیت اقتصادی یکی از مهم ترین راهبردهای سیاست گذاری کشور است؛ بر اساس این بند از سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی شفافیت اقتصاد و سالم سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت ها و زمینه های فسادزا به خصوص در حوزه پولی و ارزی به عنوان یک راهبرد بلندمدت برای سیاست گذاران اقتصادی در نظر گرفته شده است.

 

وی افزود: کم توجهی به پیشگیری از اقدامات و فعالیت های فسادزا موجب شده است که به جای حذف زمینه های فساد، هزینه های قابل توجهی در فرایند رسیدگی قضائی برای کشف آن به اقتصاد کشور تحمیل شود.

 

در سال های اخیر، هزاران حساب بانکی متعلق به اشخاص فوت شده و شرکت های منحل شده در حال فعالیت بوده است و نیز گردش های وجوه هزاران میلیارد ریالی با حساب های کودکان خردسال یا اشخاص مسن در حال انجام است، همچنین گردش مالی عمده اقدام های تروریستی و مجرمانه مانند قاچاق کالا، مواد مخدر و ارز و فروش ارز صادراتی خارج از ضوابط بانک مرکزی در نظام مالی کشور انجام می شود و حاکمیت، خود را از ظرفیت اطلاعات قابل استفاده از تراکنش های بانکی و حکمرانی که از طریق آن قابل اعمال است، محروم کرده است؛ به عبارت دیگر می توان گفت حکمرانی بدون بهره برداری حداکثری از اطلاعات مربوط به حوزه ریال، مشابه حکمرانی با چشمان بسته است.

 

سخنگوی کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: برای تغییر مسیر حکمرانی بر ریال و ارتقای شفافیت در نظام مالی در کشور ابتدا باید تراکنش های خارج از نظام بانکی یعنی انجام معاملات با اسکناس، ارز و سکه و ظهرنویسی چک محدود شود، دوم این که، اطلاعات هویتی، مکانی و اقتصادی فرستنده و گیرنده وجه، هر تراکنش بانکی در اختیار دولت قرار گیرد، سوم، در تراکنش های با مبالغ بالا باید هدف از انجام تراکنش مشخص شود.

 

همچنین با استفاده از این اطلاعات، حقوق عامه، از جمله دریافت مالیات قانونی و جلوگیری از اقدامات مجرمانه شامل پول شویی و تأمین مالی اقدامات تروریستی و جلوگیری از اعمال سوداگرانه توسط دولت پیگیری شود.

 

خضریان ادامه داد: به تعبیر دیگر می توان گفت تقویت حکمرانی در حوزه ریال می تواند فضای اقتصادی کشور را شفاف تر کند و ظرفیت سیاستگذاری و مدیریت اقتصادی را ارتقا دهد. افزایش شفافیت اقتصادی به تسهیل نظارت بر فعالیت های بانک ها و مؤسسات مالی، جلوگیری از فرار مالیاتی و بهبود تراز بودجه ای، فراهم کردن امکان اخذ مالیات های تنظیمی، مبارزه با فساد اقتصادی، مبارزه عملی با پول شویی در داخل کشور و تأمین مالی فعالیت های تروریستی و به تبع آن افزایش امنیت ملی، اصلاح نظام حمایتی کشور به منظور کاهش اختلاف طبقاتی، کنترل و ساماندهی بازارها، مبارزه با قاچاق کالا و حمایت از تولید داخل کمک می کند و منجر به اثربخشی بیشتر اقدامات در این حوزه ها خواهد شد.

 

خضریان، تمرکز این طرح را بر موضوع اطلاعات هویتی صاحبان حساب های بانکی دانسته و می افزاید: تغییر مسیر حکمرانی بر ریال و ارتقای شفافیت در نظام مالی مستلزم موارد ذیل است:

 

 - تراکنش های خارج از نظام بانکی(انجام معاملات با اسکناس، ارز و سکه و ظهرنویسی چک) محدود شود.

 

 - در ارتباط با هر تراکنش بانکی، حاکمیت از اطلاعات هویتی، مکانی و اقتصادی فرستنده و گیرنده وجه مطلع باشد.

 

- در ارتباط با تراکنش های با مبالغ قابل توجه، به طور دقیق بداند هدف از انجام تراکنش چه بوده است.

 

- بتواند با استفاده از اطلاعات به دست آمده، حقوق عامه، اعم از دریافت مالیات قانونی و جلوگیری از اقدامات مجرمانه (اعم از پولشویی و تأمین مالی اقدامات تروریستی) و جلوگیری از اعمال سوداگرانه را پیگیری کند.

 

طرح «ارتقای شفافیت مالی در کشور» در مجلس، تمرکز بر اطلاعات هویتی صاحبان حساب های بانکی دارد.

 

این موضوع به دلیل اینکه شرط لازم اجرای احکام و سیاست های شفافیت مالی تلقی می شود، اهمیت این طرح را دوچندان می کند نماینده مردم تهران با بیان اینکه طرح های مختلفی در مجلس یازدهم برای هر یک از محورهای چهارگانه اشاره شده در دست بررسی است، اظهار می کند: طرحی که با عنوان ارتقای شفافیت مالی در کشور در مجلس به ثبت رسیده است، تمرکز بر موضوع اطلاعات هویتی صاحبان حساب های بانکی دارد.

 

از آن جا که این موضوع به دلیل اینکه شرط لازم انجام احکام و سیاست های سایر موضوعات شفافیت مالی تلقی می شود، اهمیت این طرح را دوچندان می کند.

 

 

«روزنامه اخبار صنعت - 15 تیر 1401»

   تاریخ ثبت: 1401/04/15     |     [sect id=[file]] | [/sect id=[file]] |