با تحقق موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اوراســیا یک گام دیگر در راستای رهایی از اقتصاد دلاریزه و کاهش سلطه دلار در تجارت را شاهد خواهیم بود که می تواند راه موثری در دور زدن تحریم ها نیز باشد.
در روزهای اخیر و بعد از سفر رئیس کل بانک مرکزی به روسیه و همچنین مذاکرات فشرده برای تبدیل تجارت ترجیحی ایران و کشــورهای عضو اوراسیا به توافق نامه تجارت آزاد، اعلام شد که ولادیمیر پوتین ۱۹ ژوئیه ( تیر ماه) به تهران سفر می کند، سفر مهمی که قطعا یکی از محورهای مهم آن تصمیم گیری نهایی برای رفع موانع باقی مانده در پیش روی توسعه روابط اقتصادی دو کشور خواهد بود چرا که حذف معاملات دلاری بین روســیه و ایران یکی از محورهای مهمی بــود که رئیس کل بانک مرکزی در سفر به روسیه در هفته سوم تیرماه بر آن تاکید داشت و مذاکراتی در این باره صورت گرفت.
حالا چند روز مانده به سفر مهم رئیس دولت روسیه به ایران، خبر رسید که موافقتنامه تجارت ترجیحی بین اوراسیا و ایران تمدید شده و مذاکرات برای تبدیل این موافقتنامه به تجارت آزاد در مراحل نهایی قرار دارد.
با تحقق این اتفاق مهم و بزرگ یک گام دیگر در راستای رهایی از اقتصاد دلاریزه و کاهش سلطه دلار در تجارت را شاهد خواهیم بود که می تواند راه موثری در دور زدن تحریم ها نیز باشد.
این در حالی اســت که مجلس دوما در روسیه در نشست روز سه شــنبه ۱۴ تیرماه پروتکل توافق موقت منتهی به تشکیل منطقه آزاد تجاری بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران در تاریــخ ۱۷ مه ۲۰۱۸ را تصویــب کرد که این ســند در ۱۴ مارس ۲۰۲۲ در تهران نیز امضا شد که به معنای تمدید موافقتنامه تجارت ترجیحی فعلی اســت.
ایران در ســال ۱۳۹۵ به کمیســیون اقتصادی اتحادیه اوراســیا پیشــنهاد ایجاد یک منطقه آزاد تجاری میان ایران و این اتحادیه را مطرح کرد؛ پیشنهادی که از جانب اعضای آن نیز مورد اســتقبال قرار گرفت و طی دو سال مذاکرات متعــدد و ارزیابی کمی و کیفــی اقلام و میزان تعرفه ترجیحی آنها، بالاخره موافقتنامه تجارت ترجیحی با اورســیا در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۷ در شهر آستانه قزاقستان به امضا رسید و مقرر شد گام بعدی آن برقراری تجارت آزاد فی مابین باشد.
موافقتنامه تجارت آزاد چه مزایایی دارد؟
از حدود یک ســال و نیم پیش مذاکرات ایران و روســیه با هــدف تبدیل موافقت نامه فعلی تجــارت ترجیحی به موافقت نامه تجارت آزاد آغاز شــد که در دولت سیزدهم جدیت بیشــتری پیدا کرد و طی مذاکرات فشرده ای که در چند ماه اخیر انجام شــده در مراحل نهایی تحقق این اتفاق بزرگ هستیم.
با انعقاد توافقنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراســیا و تصویــب آن در مجالس کشــورهای مذاکره کننده، تعرفه گمرکــی ۸۰ درصد کالاها میان ایران و سایر کشورهای عضو به صفر می رسد.
موافقت نامه تجارت ترجیحی ایران و اوراسیا که از پنجم آبان ۱۳۹۸ اجرایی شــده، هرچند به طور کامل نتیجه دلخواه را به همراه نداشــت اما تا حــدودی اثرات مثبتی در افزایش صادرات ایران به این اتحادیه داشــت که حالا با حذف کامــل تعرفه های ۸۰ درصــد کالاهای بین دو طرف انتظار مــی رود تجارت ایــران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا گسترش بیشتری پیدا کند.
بر اساس موافقت نامه ترجیحی فعلی، تعــداد ۵۰۴ ردیف کالای طرف اتحادیه اقتصادی اوراسیا شــامل پنج کشور روســیه، بلاروس، ارمنستان، قزاقستان و قرقیزستان و ۳۹۰ قلم کالا از طرف ایرانی در قالب موافقت نامه مشمول کاهش تعرفه هستند.
در همین باره میرهادی ســیدی، مشاور امور بین الملل و توافق نامه های تجاری ســازمان توســعه تجارت ایران و سرتیم مذاکراتی ایران در مذاکرات اوراسیا با بیان اینکه لازم اســت تجار و تولیدکنندگان از هم اکنون مطالعات خود را برای حضور در بازارهای اوراســیا آغاز کنند، اعلام کرده بود لازم اســت تجار به محض عملیاتی شدن این موافقت نامــه تکمیلی، با اطلاعات کامــل و برنامه ریزی اصولی وارد بازار تجارت با این کشــورها شوند.
وی گفت: در صــورت تبدیل موافقت نامه پیشــین به موافقت نامه تجــارت آزاد، تعرفــه تجارت حدود ۸۰ درصد کالاها میان ایران و اوراسیا صفر می شود و روشن است که این امر تأثیر زیادی در تجارت کشــورمان می گذارد، چرا که تاکنــون توافق نامه ای با این شــمول بالا نداشــته ایم.
این موافقتنامه نه تنها صادرات کشورمان را به پنج کشــور اتحادیه اقتصادی اوراسیا افزایش می دهد بلکه تأمین نیازهای وارداتی کشورمان از بازار اوراسیا را نیز تسهیل می کند.
سیدی با بیان اینکه در سال اول اجرای موافقت نامه تجارت ترجیحی ایران و اوراسیا صادرات ما به کشورهای اوراســیا ۸۲ درصد افزایش پیدا کرد، گفت: امروز پس از حدود ۲ ســال و ۹ مــاه مجموع تجارت ما با اتحادیه اوراسیا دو برابر شده اســت.
پس از ۲ سال و نیم مذاکره در ســال ۹۷ یک موافقت نامه تجارت ترجیحی با اتحادیه اوراســیا امضا کردیم که طبق این موافقت نامه، ایران از طرف اوراســیا در ۵۰۰ قلــم کالا امتیاز کاهش تعرفه دریافت کرد و به این کشــورها در ۳۹۰ قلم کالا با کاهش بخشی از تعرفه ها امتیاز داد.
به گفته مسئولان امر، مفاد موافقتنامه تجارت آزاد تحت مذاکره، این ظرفیت را ایجاد می کند که در کنار توسعه تجارت، سرمایه گذاری و تولید مشترک میان دو طرف نیز توسعه پیدا کند.
ضمن اینکه بیش از ۵۰ درصد صادرات در جهان تحت موافقت نامه های این چنینی است که به عنوان نمونه ترکیه با حدود ۲۱ کشور توافق نامه تجارت آزاد و با تعرفــه صفر دارد.
اما ایــن رقم برای کشــور ما حدود ۵ درصد است و از میانگین جهانی عقب هستیم.
در سال ۲۰۱۹ حجم تجارت میان ایران و روسیه ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بود که تا سال ۲۰۲۱ به ۵ میلیارد دلار رسید.
بر این اساس اتحادیه اقتصادی اوراسیا سومین رتبه در تعامل اقتصادی با ایران را داشته است.
برقراری تفاهم های پولی - بانکی با روسیه
اینکه دولت ســیزدهم تاکید و عزم جدی بر گســترش روابط تجاری با کشورهای همســایه به ویژه روسیه را در دســتور کار قرار داده است، باعث شده تا رفع موانع میان ایران و روسیه دو کشور نیز با سرعت بیشتری پیش برود.
ضمن اینکه در سفرهای متعددی که وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران و رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران و همچنین رئیس کل بانک مرکزی به این کشور داشته اند، اولین موضوع برطرف کردن مشکلات ارتباط و رفع موانع پولی و بانکی بود، توافقاتی که به تازگی انجام شده که به واسطه آن کانال های مالی در حال گسترش هستند که طبیعتا تاثیر به ســزایی در تجارت فی مابین دارد و کار را برای تجار ایرانی سهل تر خواهد کرد.
از سوی دیگر، با سفر اخیر رئیس کل بانک مرکزی کشورمان به روسیه و دیدار هیات بلندپایه اقتصادی دو طرف و همچنین سفر پوتین به ایران در روزهای آتی، فصل جدید همکاری اقتصادی بین دو کشور رقم خورده است که موافقتنامه تجارت ایران و روسیه نیز تاثیر به سزایی در این میان خواهد داشت.
سفر دو هفته پیش علی صالح آبادی به روســیه و دیدار هیات بلند پایه اقتصادی کشــورمان با دو معاون نخست وزیر به همراه وزیر توسعه اقتصادی، رئیس کل بانک مرکزی روسیه و رئیس کمیسیون مشترک دو کشور حکایت از عزم جدی تهران و مســکو برای توسعه روابط اقتصادی و بسترسازی برای اجرایی شدن توافقات داشت چرا که بیانیه ای در بخش هــای مختلف همکاری های تجاری و اقتصادی، مالی و بانکی، حمل و نقل و لجستیک و گمرک، صنعت و معدن، کشاورزی، انرژی و سلامت و بهداشت به امضاء رسید.
علی صالح آبادی، رئیس کل بانک مرکزی در دیدار با معاون نخست وزیر روسیه، از توافق بانک مرکزی دو کشور برای توســعه همکاری های پولی و بانکی خبر داد و گفت: در دیدار با رئیس بانک مرکزی و وزیر توسعه اقتصادی روسیه، موضوعات متنوعی از جمله محورهای توسعه همکاری های پولی و بانکی و همچنین راهکارهای رفع برخی موانع و گسترش سرمایه گذاری مشترک بین تهران و مسکو، مورد بررسی قرار گرفت و توافقات خوبی در این زمینه حاصل شــد که اجرای این توافقات به طور جدی پیگیری خواهد شد.
توســعه همکاری های مالی و بانکی دو کشور و استفاده از ارزهای ملی برای مبادلات، تعریف سیستم پیام رسان بانکی بین دو کشور به منظور تســهیل روابط اقتصادی، ارتقای سیستم حمل ونقل و کریدور شمال-جنوب و تأمین لجستیک مربوطه و حضور روسیه در مســیر تجاری هند، ایران، افغانستان، توسعه همکاری ها در حوزه محصولات کشاورزی و تأمین اقلام اساســی مورد نیاز دو کشور، از جمله نکات کلیدی مورد تأکید در این مذاکرات بود.
نکته مهم دیگر اینکه، ایران و روســیه در جریان مقابله با تحریم های آمریکا نیز دست به ابتکار عمل جدیــدی زده اند؛ ابتکاری که هدف اصلی آن دلارزدایی از تعاملات اقتصادی دو کشور است.
حجم صادرات ایران به روسیه که در سال گذشته با رشدی ۱۰۰ درصدی برای نخستین بار در طول تاریخ روابط دو کشور به ۴ میلیارد دلار رسید قرار است در دوره کوتاه مدت دو ساله به ۸ میلیارد دلار و در چشم انداز میان مدت به ۱۵ میلیارد دلار برســد که پیش نیاز اصلی تحقق این هدف تسهیل امور بانکی و مالی اســت.
هم اکنون بانکی که به صورت تمام عیار به تجار دو کشور کمک برای مبادلات اقتصادی دو کشــور کمک کند وجود نــدارد و بنابراین راه اندازی بانکی اختصاصی که با ارز محلی دو کشور کار کند برای توسعه مبادلات دو کشور بسیار ضروری است.
میرکریمی، سخنگوی اتاق مشــترک ایران و روسیه بر این باور است که گام های مهمی در جهت تسهیل گری در روابــط تجاری میان دو کشــور ازابتــدای کار دولت سیزدهم برداشته شده است که از آن جمله می توان به امضای توافقنامه همکاری اتحادیه اوراســیا که زمینه را برای حرکت تعرفه های گمرکی به سمت صفر مهیا کرده است، اشاره کرد.
اختصاص 300 کانتینر برای حمل بار به روسیه
مهمترین مانع بر ســر تجارت ایران و روســیه علاوه بر مبادلات بانکی زیرساخت های ارســال کالا است زیرا با وجود مرز آبی دو کشــور و الزام دارا بودن ناوگان دریایی مناسب، ایران در این بخش ضعف بزرگی دارد که نیازمند راه اندازی ابزارها، امکانات و زیرســاخت های لجستیکی اســت و متاســفانه سالهاســت که راه گــذر اقتصادی شمال- جنوب در قســمت ایران به بهره برداری نرسیده است.
راه گذر شــمال-جنوب کوتاهترین مسیر از اروپا به کشورهای جنوب و جنوب شرق آســیا از طریق ایران و روسیه است و برای این کشورها اهمیت بسیار زیادی دارد.
در تازه ترین خبرها اعلام شــد که نخستین فاز عملیات حمل کالا در مسیر کریدور شمال-جنوب از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با انتقال ۳۰۰ کانتینر کالای صادراتی کشور به مقصد روسیه کلید خورد.با توجه به تاکید دولت ســیزدهم مبنی بر ضرورت فعال سازی کریدور شمال- جنوب و حمل بار صادراتی ایران از طریق این کریدور به کشور روســیه، باید اعلام کرد ناوگان ملی کشتیرانی جمهوری اســلامی ایران پس از اتمام مرحله آزمایشی حمل و نقل کالا از مســیر ترانزیتی روسیه به هند و بالعکس وارد فاز عملیاتی حمل بار صادراتی در این کریدور به سمت کشور روسیه شده است.
گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در راستای ایفای نقش فعال خود در این کریدور اســتراتژیک، علاوه بر عقد قرارداد ساخت چندین کشتی در داخل، خرید کشــتی جهت افزایش ظرفیت حمل و نقل در دریای خزر را نیز در دستورکار قرار داده که به زودی چندین شناور مطابق با برنامه ریزی انجام گرفته، به ناوگان موجود اضافه خواهند شد.
«روزنامه اقتصاد ملی - 28 تیر 1401»
[/sect id=[file]] |