پارس جنوبی، الماسی که در سایه می درخشد

ایران یکی از مهم ترین کشورهای جهان از نظر دارا بودن ذخایر انرژی است؛ اگرچه از این ذخایر، به دلایل متعدد که در رأس آن ها تحریم ها و ضعف در روابط بین الملل قرار دارد، آنچنان که باید و شاید و آنچنان که همسایگان برداشت می کنند برداشت نمی شود اما همچنان ایران یکی از قوی ترین کشورها در این زمینه است و استراتژی اصلی صادراتی ایران روی نفت بنا شده و به علت دارا بودن حجم عظیم منابع نفتی، به گاز بیشتر به عنوان یک انرژی جایگزین نگاه می شود.

با این همه اما میزان ذخیره درجای گاز طبیعی ایران بالغ بر 1200 تریلیون فوت مکعب (33 تریلیون متر مکعب) برآورد می شود.

کشور ما از لحاظ دارا بودن ذخایر گازی، در رتبه دوم جهان قرار دارد و هفده درصد سهم گاز جهان را در اختیار دارد.

در این میان، میدان پارس جنوبی، بخش اعظمی از ذخیره ی گاز ایران یا بهتر است بگوییم جهان را در خود جای داده است.

مساحت این میدان 9700 کیلومتر مربع است، که 3700 کیلومتر مربع آن در آب های سرزمینی ایران و6000  کیلومتر مربع آن در آب های سرزمینی قطر قرار دارد.

سهم ایران از این میدان حدود سی و سه درصد است و شصت و هفت درصد آن نیز در کشور قطر واقع شده است اما به دلیل وجود شیب 19/8 درصدی به سمت قطر، ایران را برای برداشت از این میدان دچار زحمات چندبرابر کرده است.

اگرچه ما این میدان را بیشتر به عنوان میدان گازی می شناسیم اما درصد قابل توجهی نفت نیز در آن وجود دارد که همچنان از سوی ایران نادیده گرفته شده و قطر در حال برداشت آن است.

ایران و قطر از ابتدای برداشت از این میدان مشترک همواره در رقابت برای برتری در میزان بهره برداری از منابع هیدروکربنی این میدان بودند که متأسفانه قطر گوی سبقت را از ایران ربود.

ذخیره درجای گاز طبیعی این میدان که در سال 1971 کشف و در سال 1989 به بهره برداری رسید، در حدود 51 تریلیون مترمکعب و ذخیره قابل برداشت آن 36 تریلیون مترمکعب برآورد می شود.

ذخیره ی بخش ایرانی میدان 13٫3 تریلیون مترمکعب گاز درجا و هفده میلیارد بشکه میعانات گازی که پنجاه درصد ذخایر گازی ایران و 8 درصد از ذخایر گازی جهان را در خود جای داده است.

گاز خشک قابل استحصال در بخش ایرانی این میدان نیز 8٫1 تریلیون مترمکعب با ضریب بازیافت 61 درصد است.

در دوره های هشتم و نهم دولت، ایران موفق شد از 10 فاز پارس جنوبی، به بهره برداری برسد اما سایه ی تحریم ها بر سر میادین و نفتی و گازی ایران، سایه ی سنگینی بود که گریبان پارس جنوبی را هم گرفت و با خروج شرکت های متخصص خارجی از طرح های توسعه ی این میدان و واگذار کردن کار به شرکت های داخلی که صلاحیت و تخصص لازم و همچنین تجهیزات بین المللی را دارا نبودند، توسعه ی پارس جنوبی را همواره به تعویق انداخت تا جایی که امروز ما در توسعه ی این میدان، سال ها از قطر عقب مانده ایم.

شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی یکی از شرکت های فرعی شرکت ملی گاز ایران است که در سال 1377 تاسیس و عهده دار مسئولیت بهره برداری از تاسیسات خشکی فازهای چندگانه میدان گازی پارس جنوبی شد، تاسیساتی که طراحی و اجرای آن ها را شرکت نفت و گاز پارس از شرکت های فرعی نفت ایران انجام داده است.

پالایشگاه های پارس جنوبی، در سایت های 1 و 2 که در شهرستان های عسلویه و کنگان مشتمل بر 24 فاز گازی است که فازهای 1 تا 10 و 15 تا 21 در سایت 1(عسلویه) و فازهای 11 تا 14 ، فاز 19 و فازهای 22 تا 24 در سایت 2(کنگان) قرار دارند.

در کنار فازهای عظیم پالایشگاهی، احداث صنایع پتروشیمی در 1400 هکتار زمین در نظر گرفته شده تا در دو فاز با فرآوری محصولات اولیه ی فازها، ارزش افزوده ی بیشتری نصیب کشور شود.

تولید مقادیر قابل توجهی اتان، گاز مایع، میعانات گازی، گوگرد و همچنین گاز طبیعی از میدان گازی پارس جنوبی، توسط پالایشگاه های احداث شده در این منطقه، می تواند به عنوان یکی از عوامل رشد و توسعه ی صنایع پتروشیمی در کشور عمل کند، به همین منظور ساخت 25 مجتمع عظیم پتروشیمی به همراه تأسیسات جانبی مورد نیاز در دستور کار شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران قرار دارد.

یکی از مهمترین دغدغه ها و برنامه های وزارت نفت دولت سیزدهم، توسعه ی میادین مشترک، با تمرکز بر میدان پارس جنوبی بود.

در ابتدای دولت سیزدهم، مشخص شد امضای قرارداد توسعه و بهره برداری میدان مشترک لایه نفتی پارس جنوبی به دلیل اختلاف بین طرفین مدت ها بلاتکلیف مانده است.

به منظور نهایی سازی این قرارداد جلسات متعددی برگزار و در نهایت این قرارداد 500 میلیون دلاری در اسفند 1400 امضا شد که هنوز از دستاوردهای آن خبری نیست.

باید منتظر بود و دید که ایران با این قرارداد، تا چه اندازه می تواند به لایه ی نفتی پارس جنوبی ورود کرده و از آن برداشت داشته باشد؛ این در حالی است که ما در توسعه ی این میدان و برداشت گاز از آن، بسیار عقب تر از قطر ایستاده ایم.

«روزنامه اخبار صنعت - 23 مهر 1401»