بعد از یک دوره کوتاه مدت ثبات نسبی در بازار ارز، مجددا این روزها نوسانات شدید قیمتی به بازار بازگشته و باعث شده دست کم تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی آینده مبهمی پیش روی خود داشته باشند.
به گزارشی، افزایش نرخ ارز علاوه بر تهدید محیط اقتصاد کلان، جریان صادرات و واردات را هم با اختلال مواجه کرده که همین مسئله در بلندمت میتواند آسیب‌های فراوانی به همراه داشته باشد.
درماندگی تولیدکنندگان و صادرکنندگان
در همین خصوص، علیرضا مناقبی در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این پرسش که آیا نوسان‌های نرخ ارز در واردات کالاهای اساسی تاثیری می‌گذارد؟
گفت: تغییر نرخ ارز نه تنها بر روند واردات کالاهای اساسی تاثیر می‌گذارد بلکه اقتصاد کشور را بی‌ثبات می‌کند چرا که در شرایط فعلی فعالان اقتصادی ریسک خرید و فروش کالا را نمی‌پذیرند به همین دلیل بنگاه‌های اقتصادی و تولیدکنندگان بست نشسته‌اند و فروش کالاهای تولیدی را تقریبا قطع کرده‌اند چرا که تصویر روشنی از آینده ندارند و نمی‌دانند که چه خواهد شد.
این فعال اقتصادی با اشاره به نابه‌سامانی نرخ ارز در دولت سیزدهم، گفت: در دولت‌های گذشته اگر برابری نرخ ریال با ارز عدد کوچکی تغییر می‌کرد صدای اعتراض همه اعم از مردم و فعالان اقتصادی بلند می‌شد که ارزش سرمایه‌های ملی کم شده است؛ اما نمی‌دانم چرا در یک سال و نیم گذشته که نرخ ارز حدود 30 درصد افزایش پیدا کرد صدای از کسی شنیده نمی‌شود؟
انگار که هیچ اتفاقی رخ نداده است و ما هیچ چیزی برای از دست دادن نداریم.
رئیس مجمع عالی واردکنندگان با بیان اینکه مسئولان درباره چرایی نوسان نرخ ارز اظهارنظر نمی‌کنند، گفت: دلار نیمایی برای واردات کالاهای اساسی در نظر گرفته می‌شود به عنوان مثال ما با این ارز یک کالای اساسی مانند آرد را وارد و بعد از تبدیل آن به کالاهای نهایی مانند ماکارونی آن را صادر و این ادعا را مطرح کنیم که عدد صادرات ما افرایش پیدا کرده است اما با این کار در واقع شیره جان مردم را می‌دهیم، چرا که صادرات با قیمت پایین انجام داده‌ایم و ضربه دیگری به اقتصاد کشور وارد می‌کنیم.
وی با انتقاد از شیوه فروش ارز به مردم، گفت: نمی‌دانم چه منطقی پشت این موضوع است که با هر کد ملی به مردم ارز می‌دهند؛ و از آنجایی‌که فاصله نرخ ارز در بازار آزاد زیاد شده است مردم در مقابل صرافی‌ها صف کشیدند؛ من نمی‌دانم تیم اقتصادی دولت پیش خود چه فکر کرده است آیا در باره مسائل اساسی که مردم چه باید بکنند روزه سکوت گرفته است؟.
مناقبی تاثیر نوسان‌های نرخ ارز بر روند فعالیت تولیدکنندگان را منفی توصیف کرد و گفت: تولیدکنندگان باید نقدینگی خود را چند برابر کنند به عنوان مثال اگر تا دیروز یک تولیدکننده کالایی را 100 تومان خریداری می‌کرد با افزایش 30 درصدی نرخ ارز باید همان کالا را امروز 130 تومان خریداری کند یعنی باید 30 درصد نقدینگی مازاد نسبت به گذشته داشته باشد پیامد این موضوع چیزی جز افزایش قیمت تمام شده کالاها نیست.
تولیدکننده باید کالای تولید شده را بفروشد این در حالیست که مردم جیب‌هایشان برای خرید خالی است در حال حاضر بیش از 80 درصد مردم توانایی تامین ضروریات زندگی را دارند.
وی در پاسخ به این پرسش که شما به عنوان فعال اقتصادی چه پیشنهادی برای کنترل نوسان‌های نرخ ارز به دولت پیشنهاد می‌دهید؟ اذهان کرد: دولت باید دست لجاجت بردارد، به مردم اعتماد کند و کار آنها را به خود آنها واگذار کند.
در حال حاضر اقتصاد کشور به دست عده‌ای خاص افتاده است و مردم از چرخه اقتصادی بیرون رانده شده‌اند.
افرادی که امروز کار اقتصادی می‌کنند جزو مردم هستند اما در دسته بنگاه‌های اقتصادی شناسنامه‌دار نیستند و همان دولتی کار اقتصادی را دنبال می‌کنند. وی اقتصاد ایران را اقتصاد سیاسی دانست و افزود: اگر نسنجیده حرف بزنیم و ارتباط و تعامل درستی با دنیا نداشته باشیم و برای همه چوب بلند کنیم و بخواهیم فراتر از مناسبات جهانی عمل کنیم؛ نتیجه اینکه مردم گرفتار برای پیشبرد امورات زندگی با دشواری زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
وی ادامه داد: من نمی‌گوییم که حاکمیت همه اعتقادات و باورهایش را کنار بگذارد اما باید نحوه تعامل با دنیا را در نظر بگیرد؛ در اقتصاد چیزی غیر ممکن نیست ما چندین سال است که تحریم هستیم و برای تامین مایحتاج خود و برای دور زدن تحریم‌ها بهای اضافه پرداخت می‌کنیم و دور زدن تحریم به معنی پرداخت پول اضافه از جیب مردم است؛ تا زمانی که رانت در کشور برقرار است اوضاع اقتصادی اصلاح شدنی نیست.
رئیس مجمع عالی واردکنندگان در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید نرخ ارز همچنان رو به جلو باشد؟ گفت: این روزها قدرت تحلیل از همه گرفته شده است و نمی‌توان پیش بینی از آینده ارائه داد؛ اما این گمانه که همچنان روند افزایشی باشد مطرح و غیرمحتمل نیست اما این سخن من نباید اینگونه معنی شود که من در بوق می‌زنم که قیمت ارز بالا برود.
وی بالا رفتن نرخ ارز برای صادرات را مثبت ندانست و افزود: نوسان نرخ ارز جز اینکه به تولیدکننده و آحاد مردم را گرفتار کند چه نتیجه‌ای دارد؟
نمی‌توان منافع عمومی را به خاطر منافع عده‌ای خاص تحت شعاع قرار بدهیم؛ همانگونه که کشور نیاز به تولید و صادرات دارد به همان میزان نیز نیازمند واردات است هیچ کشوری نمی‌تواند همه مایحتاج‌اش را خود تولید و صادر کند.
این فعال اقتصادی در پایان بیان کرد: این دیدگاه که افزایش نرخ ارز باعث افزایش صادرات می‌شود از پایه غلط است مگر تا به امروز این کار را انجام شده است؟ وقتی ارز بالا برود قیمت تمام شده محصولات بالا می‌رود و با افزایش قیمت تمام شده توان صادرات تقلیل پیدا می‌کند و تولیدکننده توان تولید کالای باکیفیت که برای صادرات مقبول باشد را از دست می‌دهد اگر اقتصاد به ثبات نرسد همه متضرر می‌شوند.
بازار ارز چگونه به ثبات می‌رسد؟
یک کارشناس اقتصادی هم با اشاره به نحوه مدیریتی ارزی بانک مرکزی دو سال گذشته اظهار داشت: در آن دوران بانک مرکزی چند عامل موثر در کنترل شرایط ارزی را به کار گرفت.
یکی از این عوامل موثر اعمال سختگیری شدید در بحث واردات کالای غیرضرور بود و از این طریق در مدیریت منایع ارزی سختگیری‌های جدی اعمال شد.
این کارشناس اقتصادی به اشاره به سایر عوامل موثر در مدیریت ارزی در دو سال گذشته گفت: موضوع دیگر مدیریت انتظارات تورمی بود به این معنا که بانک مرکزی در آن دوره در مدیریت اخبار و پیام‌ها بسیار فعال بود و توانست از ورود اخبار پی در پی منفی و اثرگذاری آن در بازار جلوگیری کند.
عامل دیگر هم سیستم مویرگی تامین اسکناس ارزی از کشورهای منطقه به ویژه عراق بود.
در آن دوران بخشی از نیازهای کالایی و ارزی کشور از عراق و کشورهای منطقه تامین شد و این سیستم مویرگری بسیار موثر بود و امروز هم می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد.
شقاقی‌شهری افزود: از عوامل دیگر، توان مدیریت لحظه‌ای بانک مرکزی بود و بانک مرکزی توانست لحظه به لحظه به موضوعات مرتبط با ارز واکنش نشان دهد و در امروز هم به آقای صالح‌آبای پیشنهاد می‌شود که هم مدیریت لحظه‌ای را در دستور کار قرار دهند چرا که در این شرایط تنها اگر یک روز بازار ارز رها شود نرخ ارز به شدت افزایش پیدا می‌کند و یادمان باشد در حالی که در دوره 10 ساله قیمت دلار هزار تومان افزایش پیدا کرد امروز در یک روز شاهد افزایش هزار تومانی قیمت دلار هستیم.
وی درباره اثرگذاری نرخ ارز بر افزایش نرخ تورم در ماه‌های آینده، اظهار داشت: نرخ تورم متاثر از دو موضوع رشد نقدینگی، حجم پول و پایه پولی و موضوع نرخ ارز است.
در طول یک سال گذشته وضعیت کشور در بحث مدیریت رشد نفدینگی، پایه پولی بدتر نشده و اقداماتی مثبتی در این زمینه انجام شد اما نکته مهم این است که در بُعد ارزی، بخشی از تورم در ایران حاصل از تکانه‌های ارزی است و طبیعتا مساله افزایش نرخ ارز با یک فاصله زمانی یک الی دو ماهه بر قیمت دارایی‌ها و قیمت کالا و خدمات اثر می‌گذارد بنابراین افزایش نرخ دلار میتواند مدیریت نرخ تورم را تحت تاثیر قرار دهد.
«روزنامه تجارت - 18 آبان 1401»
[/sect id=[file]] |