صنایع کوچک نیرومحرکه اقتصاد
در سطح کلان صنایع خرد و متوسط از کشوری به کشور دیگر تغییر می کند. لغت خرد، متوسط و بزرگ براساس میزان اشتغال و نیروی انسانی برای صنایع به کار می رود، چون این اعداد در کشورهای گوناگون متفاوت است و تعریف واحدی ندارد، نمی توان به طور قطع گفت کدام اقتصادها با صنایع خرد و متوسط به رشد و توسعه اقتصادی رسیده اند 
صنایع خرد و متوسط بر اساس تعداد افرادی که در آنها فعالیت دارند، تعریف می شود.
بر مبنای برخی تعاریف، شرکت هایی که کمتر از 50 نفر اشتغالزایی دارند، جزو مشاغل خرد بوده، زیر 100 نفر متوسط و بیش از این عدد را مشاغل بزرگ تشکیل می دهند.
البته این اعداد بین کشورها متفاوت بوده و بعضی از کشورها اشتغال زیر 50 نفر را به عنوان شرکت های متوسط در نظر می گیرند.
به هر روی در برخی اقتصادها این صنایع خرد و متوسط هستند که نقش آفرینی می کنند از جمله سوئیس و ترکیه. در ایران هم صنایع خرد و متوسط حدود 92 درصد از صنایع کشور را تشکیل می دهند و عنوان می شود بیشترین میران اشتغالزایی در این صنایع رخ داده است.
اما نقش صنایع خرد و متوسط در اقتصاد کشور ما چقدر است؟
ابوالفضل روغنی گلپایگانی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در باره نقش صنایع کوچک و متوسط در اقتصاد به گفت: حدود ۸۰ درصد اشتغال کشور در صنایع کوچک و متوسط بوده و بالای ۸۵ درصد شرکت ها هم در سطح شرکت های کوچک و متوسط هستند.
به این ترتیب، تقریبا ۱۵ درصد شرکت ها در اِشل بزرگ در حال فعالیت هستند.
اینکه چقدر صنایع خرد و متوسط در GDP(تولید ناخالص ملی) نقش دارند باید گفت بسیار ناچیز است.
او افزود: در ایران بیشترین اشتغالزایی را در بنگاه های کوچک و متوسط داریم.
مشکلی که در بنگاه های کوچک و متوسط وجود دارد که سبب شده خیلی موفق نباشند به چند موضوع ها برمی گردد؛ نخست اینکه تکلیف این صنایع و بنگاه ها در کشور مشخص نیست؛ اینکه آیا محور توسعه، بنگاه های بزرگ هستند یا کوچک و متوسط، مشخص نیست.
در کل اینکه محور توسعه در کشور در حوزه اشتغال چیست هم روشن نیست، چون بنگاه های بسیار بزرگی در کشور داریم که به لحاظ حجم بسیار بزرگ هستند، درحالی که در اشتغال سهم بسیار کمی دارند مانند پتروشیمی، فوالد، ذوب آهن و خودروسازی و ... وی ادامه داد: سهم این بنگاه ها در اشتغال بسیار پایین اما در GDP نقش زیادی دارند؛ از این رو هنوز در کشور تکلیف ما مشخص نیست که قرار است از بنگاه های بزرگ حمایت کنیم یا کوچک و متوسط.
آنچه مسلم است در تمام کشورها، بنگاه های بزرگ به منزله لکوموتیو و کوچک ترها به منزله واگن هستند؛ یعنی همراه صنایع بزرگ می شوند با آنها حرکت می کنند و می توانند در توسعه اقتصادی کشور نقش آفرین باشند.
مشکلات و موانع کوچک ها
رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در ادامه درباره مشکلات صنایع کوچک و متوسط عنوان کرد: تامین مالی از دیگر چالش های این صنایع است و دلیل آن هم این است که وسایل مناسبی برای تامین مالی در اختیار ندارند.
علاوه بر آن در کشور قوانین خاص و ویژه ای برای صنایع خرد و متوسط وجود ندارد.
در واقع همان قوانین که برای صنایع تدوین شده کوچک و بزرگ از آن تبعیت می کنند در حالی که باید قوانین متفاوت باشند.
روغنی گلپایگانی تصریح کرد: موضوع دیگر، مسئله صادرات است.
صادرات کار بسیار دشواری است و به راحتی قابل انجام نیست تا بتوان سهمی در بازار بین المللی داشت و در واقع به تنهایی کار یک بنگاه کوچک نیست.
بنگاه های بزرگ امکان بازاریابی منطقه ای و بین المللی دارند اما بنگاه های کوچک به دلیل هزینه های بسیار بالایی که برای بازاریابی خارجی وجود دارد، امکان این را ندارند که در این راستا ورود کنند و موفق باشند؛ بنابراین در حوزه صادرات صنایع خرد و متوسط با مشکلات بسیاری دست وپنجه نرم می کنند.
رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در ادامه گفت: مسئله دیگر که از چالش بنگاه های کوچک و متوسط است، موضوع تحقیق و توسعه (D&R) در این صنایع کوچک بوده که نیاز به بررسی دارد.
وی تاکید کرد: تحقیق و توسعه چون هزینه بر است بنگاه های کوچک این امکان را ندارند تا سرمایه گذاری در این بخش داشته باشند در حالی که برای صنایع بزرگ چنین مسئله ای وجود ندارد.
روغنی گلپایگانی با بیان اینکه بنگاه های کوچک و متوسط به دلیل درآمد پایینی که دارند، نمی توانند مدیران بزرگ و حرفه ای استفاده کنند، گفت: دستمزد مدیران حرفه ای زیاد است و بهره مندی از این مهارت ها نیازمند این است که بنگاه ها برای آن هزینه کنند.
رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران اظهارکرد: افراد دارای تجربه کمتر در بنگاه های کوچک فعالیت دارند؛ از این رو صنایع کوچک و متوسط در حوزه مدیریت، به لحاظ نیروی انسانی ضعیف هستند.
در ارتباطات اجتماعی هم همین معضل را در صنایع کوچک شاهد هستیم.
او گفت: در قالب سازکارهایی مانند انجمن ها و تشکل ها سعی می کنند مسائل صنفی خود را حل و فصل کنند اما در بنگاه های بزرگ به دلیل داشتن امکانات بیشتر از این بنگاه ها جلوتر هستند.
رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران اظهارکرد: برای رشد و توسعه صنایع خرد و متوسط و نقش آفرینی در اقتصاد نخست لازم است کشور تکلیف خود را درباره فعالیت این صنایع مشخص کند.
مسئولان اقتصادی کشور باید روشن کنند آیا می خواهند محور توسعه کشور بنگاه های کوچک و متوسط باشند یا بنگاه های بزرگ.
روغنی گلپایگانی در پایان تاکید کرد: اگر این تعیین تکلیف مشخص شود، می توان یک سلسله اقداماتی و موارد مدیریتی جدید را برای کمک به صنایع خرد در دستور کار قرار داد.
صنایع کوچک نیرو محرکه اقتصاد صنایع خرد و متوسط
براساس تعداد افرادی که در آنها فعالیت دارند، تعریف می شود. بر مبنای برخی تعاریف، شرکت هایی که کمتر از 50 نفر اشتغالزایی دارند، جزو مشاغل خرد بوده، زیر 100 نفر متوسط و بیش از این عدد را مشاغل بزرگ تشکیل می دهند.
البته این اعداد بین کشورها متفاوت بوده و بعضی از کشورها اشتغال زیر 50 نفر را به عنوان شرکت های متوسط در نظر می گیرند.
به هر روی در برخی اقتصادها این صنایع خرد و متوسط هستند که نقش آفرینی می کنند از جمله سوئیس و ترکیه. در ایران هم صنایع خرد و متوسط حدود 92 درصد از صنایع کشور را تشکیل می دهند و عنوان می شود بیشترین میران اشتغالزایی در این صنایع رخ داده است.
اما نقش صنایع خرد و متوسط در اقتصاد کشور ما چقدر است؟
در سطح کلان صنایع خرد و متوسط از کشوری به کشور دیگر تغییر می کند.
لغت خرد، متوسط و بزرگ براساس میزان اشتغال و نیروی انسانی برای صنایع به کار می رود، چون این اعداد در کشورهای گوناگون متفاوت است و تعریف واحدی ندارد، نمی توان به طور قطع گفت کدام اقتصادها با صنایع خرد و متوسط به رشد و توسعه اقتصادی رسیده اند، بنابر این گزارش صنایع خرد و متوسط در برخی اقتصادها نقش پایه ای دارند و توسعه آن کشورها حول محور صنایع کوچک رخ داده است اما در بعضی کشورها با وجود اینکه حجم زیادی از صنایع در حوزه کوچک و متوسط جای می گیرند، این صنایع نقش زیادی در اقتصاد نداشته و آسیب پذیر هستند.
سوئیس و ایران دو نمونه از دو کشور توسعه یافته با صنایع خرد و متوسط و در حال توسعه به شمار می روند که با مقایسه اقتصاد آنها می توان به نقشی که بنگاه های خرد و متوسط دارند، پی برد.
علاوه بر اینکه شکل فعالیت نیروی انسانی در صنایع خرد و متوسط در کشورهای اروپایی با آسیایی به ویژه جنوب شرق آسیا متفاوت است.
اما به طور قطع در کشورهایی که صنایع خرد و متوسط با قانونمندی فعالیت دارند، موفق تر و تاثیرگذارتر در اقتصاد آن سرزمین ها هستند.