چراغ کم سوی صنایع کوچک
کسب و کارهای کوچک مزایای زیادی برای اقتصاد جهانی دارند که شرکت های بزرگ و صنایع سنگین از این مزایا برخوردار نیستند. 
از جمله مزایای توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط می توان به پویایی و انعطاف پذیری، ظرفیت رشد سریع، بازدهی بالا، گستردگی جغرافیایی، تشویق به کارآفرینی و تاثیر زیاد آنها در تولید ناخالص یک کشور اشاره کرد.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تایید اهمیت کسب و کارهای کوچک در دستیابی به اهداف توسعه پایدار، ارتقای خلاقیت و نوآوری و همچنین فراهم آوردن فرصت کار پایدار برای همه، در هفتاد و چهارمین دوره خود که آوریل ۲۰۱۷ برگزار شد، ۲۷ ژوئن(6 تیر) را روز جهانی کسب وکارهای کوچک و متوسط (Day MSME)اعلام کرد.
کسب و کارهای کوچک و متوسط در ایران
مهم ترین مشکلات کسب و کارهای کوچک راهکارهای توسعه بنگاه های کوچک و متوسط:
1- حمل ونقل: هزینه ارسال محصول به مشتری یا آوردن مشتری به محل ارائه خدمات سهم قابل ملاحظه ای از هزینه تمام شده را تشکیل می دهد.
اگر پراکندگی جغرافیایی تقاضا با پراکندگی جغرافیایی عرضه همراه شود هزینه ها کاهش می یابد، اما اگر عرضه به صورت متمرکز و بدون توجه به پراکندگی تقاضا باشد، افراد برای تهیه کالای مورد نیاز خود مجبور خواهند بود هزینه حمل و نقل تا محل عرضه را نیز متحمل شوند؛ به این ترتیب کوچک بودن، حداقل در سطح بنگاه، کارخانه و مغازه شانس بیشتری برای موفقیت دارد.
2- اندازه بازار: بازار کوچک، صنایع کوچک را طلب می کند.
امروزه باتوجه به تغییر ذائقه مصرف کنندگان و میل به سوی تنوع طلبی، جای کار را برای صنایع بزرگ با تولید انبوه تقریبا از بین برده و بنگاه های بزرگ در صورتی می توانند در بازار بمانند که از انعطاف پذیری فوق العاده ای برخوردار باشند، اما اغلب چنین نیست؛ نتیجه اینکه امتیاز خاصی برای صنایع بزرگ در بازارهایی که به بخش های کوچک تری تقسیم شده اند، وجود ندارد.
3- هزینه تنظیم: صنایع کوچک می توانند با هزینه کمتری نسبت به صنایع بزرگ سطح تولید خود را تنظیم نمایند.
4- مؤثر بودن: مؤثر بودن، مبتنی بر این اصل است که محصولات و خدمات مختلف برای افراد مختلف معنی متفاوت دارند؛ برای مثال پیراهن معمولی که در بازار به صورت آماده موجود است، با پیراهنی که خیاط برای فرد متشخصی به صورت سفارشی دوخته، یکی نیست.
طبیعتا یک کارخانه پیراهن دوزی می تواند پیراهن های نوع اول را به قیمتی ارزان تر از خیاط بدوزد، اما افراد می توانند پیراهن های مخصوص را به طور موثرتری از خیاط تهیه کنند.
5- نحوه کنترل: این اثر یک متغیر به شدت رفتاری و به سختی قابل اندازه گیری است.
در محیط های کوچک، انرژی کارآفرینی و تکاپوی سازمانی را می توان به شکل بهتر و مطلوب تری «کنترل» و به خوبی «هدایت» کرد.
باتوجه به مزایای یادشده یکی از اولویت های اساسی در برنامه توسعه اقتصادی بسیاری از کشورها، ایجاد و حمایت از بنگاه های کوچک و متوسط است.
بنگاه های کوچک در ایجاد اشتغال و فراهم کردن بستر مناسب برای افزایش تولیدات و صادرات نقش مهمی دارند.
در بیشتر کشورها، بنگاه های کوچک و متوسط عامل جذب و اشتغال بخش عظیمی از جمعیت کشورها و آموزش نیروی کار متخصص هستند. آنچه در کارآیی این واحدها در اقتصاد هر کشوری موثر است، این نکته است که در این واحدها در یک فضای رقابتی با کمترین هزینه و زمان همراه با رعایت استانداردهای مختلف انتقال، نگهداری، فروش کالاها یا خدمات به مصرف کنندگان انجام شود.
سخن پایانی
مزیت ها و منافع صنایع کوچک جایگاه
SMEها در اقتصاد امروز بخش اعظمی از اقتصاد جمهوری اسلامی ایران را بنگاه های بزرگ دولتی و نیمه دولتی تشکیل می دهند که بیش از ۸۰ درصد اقتصاد کشور را در اختیار خود دارند.
این موضوع هرچند باتوجه به نقش قابل توجه بنگاه های درگیر در فرآیندهای استخراج و پالایش و فروش نفت خام و فرآورده های آن، صنایع پتروشیمی و صنعت گاز در کشور طبیعی به نظر می رسد، اما در عمل باعث وابستگی شدید اقتصاد کشور و بودجه دولت به این بخش و افزایش اهمیت بنگاه های بزرگ فعال(و اغلب دولتی) در این صنایع در اقتصاد کشور شده، این در حالی است که بنگاه های کوچک و متوسط (SME)از نظر تعداد، بخش اعظمی از بنگاه های اقتصادی کشور را تشکیل می دهند.
تعریف کسب و کارها یا صنایع کوچک و متوسط در کشورهای مختلف متفاوت است، اما رایج ترین مالک تقسیم بندی شرکت ها بر اساس تعداد کارکنان است.
در ایران هم براساس طبقه بندی اداره آمار بانک مرکزی واحدهای با کمتر از ۱۰ کارکن «خُرد«، ۱۰ تا ۴۹ کارکن «کوچک»، ۵۰ تا ۹۹ کارکن «متوسط« و بالاتر از ۱۰۰ کارکن «بزرگ» نامیده می شوند.
براساس آخرین آمار سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران، بنگاه های کوچک و متوسط بیش از ۸۰ درصد بنگاه های صنعتی کشور را تشکیل می دهند که نزدیک به ۱۰ درصد درآمد صادراتی کشور را تامین می کنند.
با وجود اینکه همه تصمیم گیران ارشد کشور از مزایای توسعه کسب و کارهای کوچک آگاه هستند، چالش های پیش روی این بنگاه ها سبب شده در سال های اخیر شاهد کاهش فعالیت و تعطیلی بسیاری از این کسب و کارها باشیم.
از مهم ترین چالش ها و مشکلات پیش روی کسب و کارهای کوچک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نبود متولی واحد و وحدت رویه بین دستگاه های متولی
- ناکارآمدی سیستم بانکی در تامین سرمایه موردنیاز
- واردات بی رویه کالاها
- نرخ بالای تورم
- بروکراسی اداری طولانی
- کمبود سرمایه در گردش
- کیفیت پایین تولیدات داخلی
- کمبود نیروی انسانی متخصص
با توجه به شعار سال، توجه به کسب و کارهای کوچک و می تواند یکی از عوامل دستیابی به هدف توسعه اجتماعی رشد اقتصادی محسوب شود.
از جمله راهکارهایی که می تواند باعث توسعه این کسب و کارها و تسهیل کارآفرینی در این بخش از اقتصاد شود عبارتند از:
- تدوین ساختار نهادی مناسب و منسجم برای حمایت از کسب وکارها
- گسترش بانکداری توسعه ای یا نهادهای مالی
- ارائه تسهیلات و حمایت های دولتی
- همکاری نزدیک صنعت و دانشگاه کسب وکارهای کوچک معمولا سهم بزرگی از بخش های آسیب پذیر جامعه، مانند زنان سرپرست خانوار و خانواده های روستایی را تحت پوشش قرار می دهند.
- توسعه و توجه به این کسب وکارها می تواند قدم ویژه ای برای مبارزه با فقر و بیکاری در جامعه باشد.
با توجه به نرخ تورم بالا، شیوع بیماری کرونا و مشکلات اقتصادی خرید و حمایت بیشتر از این کسب و کار می تواند راهکار حمایتی مناسبی برای عبور از این روزهای سخت باشد.