فرار مغزها داریم چون بستر حفظ نخبگان را فراهم نکردیم

 

 

 

 

شک نکنید دانشــجویی که تربیت می شود، اشتغال اش هم تأمین می شــود و به خاطر بی توجهی مهاجرت نمی کند.

 

چرا  فــرار مغزها داریم؟ فکر می کنیم فرار مغزها به این علت است که جوانان ما گرایش به غرب دارند و غرب زده هستند.

 

دل آنها با ایران است اما ما بستر حفظ این نخبگان در جامعه را فراهم نکردیم.

 

حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه در نشست هم اندیشی حکمرانی آموزش عالی با تبریک ایام غدیریه اظهار کرد: مجموعه ستاد انقلاب فرهنگی و شورای عالی انقلاب فرهنگی را می توان در 4 دوره تعریف کرد.

 

دوره اول که دوره ستاد انقلاب فرهنگی اســت و حضرت امام در پیام نوروزی 59 این بحث را باز کردند، افرادی را به عنوان ستاد انقلاب فرهنگی با سه هدف و محور اصلی؛ تربیت استاد و گزینش افراد شایسته در تدریس در دانشگاه ها، گزینش دانشجو و اسلامی کردن جذب دانشگاه ها و تغییر برنامه آموزشــی دانشگاه ها به صورتی که محصول کار آنان در خدمت مردم قرار گیرد، مشــخص کردند.

 

وی ادامه داد: دوره دوم از ســال 59 آغاز می شــود و این دوره را می توان دوره اسلامی سازی دانشگاه ها گذاشت.

 

دغدغه اصلی این دوره این بوده که دانشــگاه ها و مراکز عالی اسلامی شوند چه از ناحیه تربیت استاد، چه از نظر گزینش دانشجو و چه از نظر اسلامی کردن و جو دانشگاه.

 

در شهریور 1362 این ستاد توسط امام تقویت و ترمیم می شود و روسای قوا، وزیر فرهنگ و آموزش عالی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و دو دانشجو به انتخاب جهاد دانشگاهی به ترکیب ستاد اضافه می شوند.

 

 

آغاز دوره ساختار سازی شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال 63

 

دبیر شــورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: بعد از بازگشــایی دانشــگاه ها به پیشــنهاد مقام معظم رهبری به امام(ره) ترمیم دیگری در ستاد اتفاق می افتد و ستاد انقلاب فرهنگی به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل می شود، بنده این دوره را آغاز دوره ساختارســازی معرفی کردم.

 

از سال 63 این دوره شروع شد و تا سال 75 ادامه یافت که آخرین دوره دبیری آقای میرسلیم و دوره ساختارسازی بود.

 

دوره ای که نهادهای مختلف شکل می گیرد.

 

به گزارش جماران، خسروپناه ادامه داد: مدرسه تربیت مدرس، دانشگاه علامه طباطبایی، فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دوره ایجاد شد، تا سال 1375 دوران ساختار سازی بود. دوره سوم از 1375 تا 1400 است، دوره سیاست گذاری علم وفناوری و فرهنگ است.

 

یعنی بزرگان و اندیشمندان و اندیشه ورزان این مجموعه به این نتیجه رسیدند که ساختارسازی برای اسلامی سازی کافی نیست و باید سندنویسی و سیاست گذاری را دنبال کرد.

 

بنابراین سند عفاف و حجاب، سند نقشه جامع علمی کشور و بعدها سند مهندسی فرهنگی و سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و ده ها زیر سند دیگر مثل هوا و فضا و ســلول های بنیادی و غیره در این دوره نگاشــته شد، 70  درصد این مصوبات در حوزه علم و فناوری اســت و در حوزه فرهنگ 20 درصد و 10 درصد مشترک بین این دو است.

 

 

شکل گیری دوره قرارگاهی و حکمرانی در شورا

 

وی اضافه کرد: دوره چهارم به دوره قرارگاهی و حکمرانی تعبیر می شود و به معنای سیاســت گذاری، تنظیم گری و خدمات عمومی و تصدی گری اســت.

 

یعنی اینکه شورای عالی نقش قرارگاه را پیدا کند.

 

مثال شورای عالی امنیت ملی قرارگاه نیست و یک شورای سیاست گذاری است و کار قرارگاهی را در حوزه دفاع ستاد کل و قرارگاه خاتم الانبیا انجام می دهد؛ یعنی سیاست ها را ستاد شورای عالی امنیت ملی مصوب می کند و حضرت آقا تأیید و امضا می کند و به حوزه دفاع ابلاغ می شود.

 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری خطاب به اعضای این شورا اظهار کرد: مقام معظم رهبری انتظار دارند 4 کار را شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام دهند.

 

راه بینی، راهبردی، راهبری و راه ســنجی؛ یعنی وظیفه شورای عالی انقلاب فرهنگی علاوه بر تدوین سیاســت ها، راهبری و هدایت گری و قرارگاهی است، نباید کار عملیاتی انجام دهد اما بایــد همچون قرارگاه بیاید و یگان ها را به خط کند.

 

یگان ها در این حکم توسعه پیدا کرده و فقط دستگاه های حاکمیتی نیستند و تشکل های مردمی هم هستند.

 

یعنی قلمرو مخاطب و قلمرو وظایف را هم توسعه داده است و در حکم 1400/8/23 در پیوستی مشتمل بر 13 بند، هم تحول در وظایف، مأموریت ها و ساختار و ترکیب و غیره می خواهند، یعنی دور جدیدی از شورای عالی را مطالبه کرده اند و بازسازی ساختاری و نرم افزاری دبیرخانه شورا و ایجاد دبیرخانه ای چابک را عنوان کردند.

 

 

ضرورت ارتقای فرهنگ امید بر اساس ارزش های انقلابی

 

وی با تاکید بر اولویت بخشی به ارتقاء فرهنگ عمومی بیان کرد: انتظار مقام معظم رهبری از این دوره این نیســت که 70 درصد مصوبات علم وفناوری و 20 درصد فرهنگ باشــد.

 

اولویت باید ارتقای فرهنگ امید براساس ارزش های انقلابی و اسلامی باشد و ترویج سبک زندگی ایرانی- اسلامی تحکیم خانواده و کاهش آسیب های اجتماعی؛ در حوزه آسیب های اجتماعی است.

 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: مقام معظم رهبری توجه اساسی به بخش آموزش و پرورش که در دوره قبل مورد غفلت قرار گرفت، پیگیری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی و تکمیل اسناد  و برنامه بخشی به آن با اولویت سینما، تئاتر، نمایش خانگی )موسیقی، ادبیات، رمان) نمایش خانگی را به شورای عالی سپرده اند.

 

ایشان همچنین به برنامه ریزی موثر در زمینه رشد و ارتقای شــأن و منزلت و کرامت زنان ورواج فرهنگ حجاب وعفاف به ویژه در میان جوانان کشور؛ سیاست گذاری برای حفظ پیشتازی ایران در عرصه علم وفناوری در منطقه و ارتقاء رتبه کشــور در جهان تأکید دارند.

 

خسروپناه با بیان اینکه حکمرانی سه ساحت سیاست گذاری، تنظیم گری و تصدی گری دارد، ادامه داد: بخش قابل توجهی از تنظیم گیری علم و فناوری را مجلس انجام می دهد.

 

تنظیم گری یعنی قانون گذاری، ساختارسازی، گفتمان سازی و تحقق قوانین، رصد و ارزیابی و نظارت و اصلاح قوانین است؛ قوه مجریه آئین نامه های اجرایی را می نویسد.

 

اما زمانی که شورای عالی قرارگاه شــد،

 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی:

 

هدایت گری مجلس و قوه مجریه را در تنظیم گری باید به عهده بگیرد.

 

وی اضافه کرد: البته سیاست کف عملیات نیست بلکه سقف عملیات است و باید به قوانین و آئین نامه ها تبدیل شود.

 

تکلیف دستگاهها مشخص شود و گاهی باید ساختارها اصلاح شود.

 

یکی از عناصر مهم فرآیند حکمرانی ساختارسازی است.

 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر نگاه امام(ره) به دانشگاه گفت: دانشگاه از نظر امام (ره) مرکز سعادت و در مقابل شقاوت یک ملت است و سرنوشت ملت را تعیین می کند.

 

دانشگاه خوب یک ملت را سعادتمند می کند.

 

امام تصریح دارد که دانشگاه مرکز انسان سازی است و حضرت آقا تصریح می کند که مرکز تمدن سازی است.

 

چون شرط تمدن سازی، همان انسان سازی است.

 

 

چه دانشگاهی می تواند تمدن ساز باشد؟

 

خســروپناه با طرح این سوال که چه دانشگاهی می تواند تمدن ساز باشد؟ اضافه کرد: دانشگاهی که نقش در حکمرانی به معنای سیاست گذاری و تنظیم گری و تصدی گری داشته باشد و بتواند سه رکن حکمرانی را تأمین کند.

 

چه دانشگاهی می تواند این را تأمین کند؟ دانشگاهی که آموزش، پژوهش و مهارت محور است اینگونه هم توان تربیت نخبگان را برای حل مسئله ونظریه پردازی دارد و توان تربیت مدیران و حکمرانان کشور و توان تربیت فن آوران را داشته باشد.

 

دبیر شــورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به دعوایی که در زمینه مقاله نویسی اساتید وجود دارد، اظهار کرد: این دعوای دوگانه دعوای ابلیسی است و عقلایی نیست.

 

این دو لازم وملزوم هم هستند. مگر می توانیم پیوند با جامعه و صنعت داشته باشیم ولی مقاله ننویسیم؟ ممکن است مقالاتی بنویسیم که هیچ ارتباطی با نیازهای جامعه نداشته باشد، آنها هم با واسطه می تواند مسائلی را حل و فصل کند.

 

وقتی می گوییم مقالات ناظر به نیازها باشد یعنی مقالاتی که به صورت بنیادین یا توسعه ای و عملیاتی و ناظر به جامعه و صنعت را شامل شود.

 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به دانشگاه آموزش پژوهش مهارت محور گفت: این دانشگاه تربیت نخبگان حل مسئله و نظریه پرداز را تأمین می کند و تربیت فناوران را (منظور فناور، فناور سخت علوم مهندسی نیست و فناور نرم اجتماعی هم منظور است) و تربیت مدیران و حکمرانان کشور را بعهده دارد.

 

اگر دانشگاه اینگونه باشد؛ قطعا منشأ اشتغال و منشأ تولید الگوهای حکمرانی و منشأ تمدن سازی است.

 

 

دانشگاه باید دانشجو را تربیت کند که بتواند از دانش خود اشتغال ایجاد کند

 

وی افزود: این سوال که برخی می گویند وظیفه دانشگاه اشتغال نیست و تنها وظیفه دانشگاه این است دانشجویان ارشد و دکتری را طی کنند.

 

این حرف غلطی اســت.

 

اما اینکه دانشــگاه دکترا تربیت کند و برای اشتغال برنامه ریزی کند، درست نیست.

 

پس وزارتخانه های دیگر باید چه کار کنند؟ دانشگاه باید به گونه ای دانشجو را تربیت کند که بتواند از دانش خود اشتغال ایجاد کند.

 

نه اینکه دانشجوی دکترای نتواند یک لایحه بنویسد.

 

دکترای روان شناســی بگیرد اما نتواند یک مشاوره روان شناسی بدهد و یک مسئله روانشناختی را بررسی کند.

 

منظور این است.

 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: خیلی از این دانشگاه ها از دانشگاه های علم محور باید به دانشگاه موضوع محوری تغییر مسیر پیدا کند.

 

دانشــکده های موضوع محوری و گروه های بنیادین داشته باشند.

 

یعنی وقتی می گویید دانشگاه خانواده، فلسفه خانواده، روانشناسی خانواده و جامعه شناسی خانواده داشته باشد.

 

در این دانشگاه باید مقالات آی اس آی داشته باشیم.

 

مگرمی شود با دنیا ارتباط نداشته باشیم.

 

مگر می شود حصاری بگذاریم و ارتباط با دنیا نداشته باشیم.

 

برخی می گویند مقالات شما در مجلات خارجی دنیا منتشر می شود و هزینه ایران برای کسب دانش را به دیگران می دهید.

 

اگر موفق باشــیم که 2-3 درصد بر دانش دنیا تأثیر بگذاریم و 97 درصد از دانش دنیا استفاده می کنیم، نتیجه خوبی به دست آورده ایم.

 

وی ادامه داد: در دانشــکده های موضوعی حکمرانی، الگوی حکمرانی تعریف می شــود.

 

در حوزه شهرســازی و معماری نه نظریه معماری مصوب جمهوری اسلامی داریم(برخی از استادان نظریه دارند) و یک الگوی حکمرانی معماری نداریم.

 

انباشــت ساختمان ها و فروش تراکم و بی قاعده و ضابطه هستیم چون در حوزه شهرسازی و معماری الگوی حکمرانی نداریم.

 

اینها کار دانشگاه است.

 

این کار شهرداری ها نیست؛ بنابراین ملاحظه کنید که اگر این دوره چهارم شورای عالی انقلاب فرهنگی قصد دارد موفق شود، دوره قرارگاهی و حکمرانی باید به این سمت برود که دانشگاه ها، وزارت علوم، وزارت آموزش عالی بپذیرند دانشکده های موضوعی بنیادین و دانشکده های موضوعی حکمرانی شکل بگیرد را بپذیرند.

 

شک نکنید دانشجویی که تربیت می شود، اشتغال اش هم تأمین می شود و به خاطر بی توجهی مهاجرت نمی کند.

 

چرا  فرار مغزها داریم؟ فکر می کنیم فرار مغزها به این علت اســت که جوانان ما گرایش به غرب دارند و غرب زده هســتند.

 

دل آنها با ایران اســت اما ما بستر حفظ این نخبگان در جامعه را فراهم نکردیم.

 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در این دوره هم ناچاریم ساختارهایی مثل دانشکده های موضوعی بسازیم که نظریه پردازی و الگو ســازی کنند، الگوهایی که در حوزه حکمرانی به شدت به آن نیاز داریم به تازگی باب شده که برخی در باب حکمرانی نظام آموزش عالی، حکمرانی امنیت غذایی و حکمرانی تعلیم وتربیت صحبت و بحث می کنند اما هنوز به الگوی مناسب نرسیدیم که حالا به سمت اجرای آن برویم.

 

 

«روزنامه اقتصادی امروز - 20 تیر 1402»