نجات اقتصاد از رکود اشتغال

 

 

 

 

 

 

طبق بررسی های انجام شده، دولت یازدهم از زمان تحویل گرفتن دولت تا پایان سال 93 موفق شد نرخ بیکاری را 1.5 واحد درصد کاهش دهد.

 

البته این کاهش پایدار نماند و در سال 95 قله یازده ساله نرخ بیکاری روی رقم 12.4 درصد ثبت شد.

 

پس از آن نرخ بیکاری رو به کاهش گذاشت و در دو سال پایانی دولت دوازدهم با سرعت بیشتری این مسیر را طی کرد؛ به گونه ای که این نرخ به 9.6 درصد در سال 99 رسید.

 

ابراهیم رئیسی نرخ بیکاری را در این محدوده تحویل گرفت و این نرخ در پایان 1401 حدود 0.6 واحد درصد کاهش یافت.

 

 

ثبت کمترین نرخ بیکاری 10 ساله در بهار 1402

 

در بهار 1402 نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر 8.2 درصد بوده که در مقایسه با فصل مشابه در 10 سال گذشته کمترین میزان را به ثبت رسانده است.

 

آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران از نرخ بیکاری افراد 15 ساله و بیش تر نشان می دهد که 8.2  درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده اند.

 

بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار 1401) ، 0.1 درصد کاهش یافته است.

 

بررسی نرخ بیکاری در فصل بهار در سال های 1393 تا 1402 نشان می دهد، 8.2 درصد کمترین میزان نرخ بیکاری است که در این سال ها به ثبت رسیده است.

 

بر این اساس، میزان اشتغال در بخش صنعت با 333 هزار نفر افزایش از 7 میلیون و 117  هزار نفر در بهار سال 1401 به 8 میلیون و 44 هزار نفر رسیده و میزان اشتغال در بخش خدمات به 12 میلیون و 471 هزار نفر افزایش یافته که رشد 393 هزار نفری نسبت به بهار سال گذشته را نشان می دهد.

 

البته سطح اشتغال در بخش کشاورزی 3 میلیون و 766 هزار نفر بوده که 5 هزار و 700 نفر کمتر از دوره مشابه سال گذشته است.

 

میزان اشتغال ناقص در بهار امسال در مقایسه با بهار سال گذشته کاهش محسوسی داشته است به طوری که تعداد اشتغال ناقص از 2 میلیون و 282 هزار به کمتر از 2 میلیون و 10 هزار نفر رسیده است.

 

در بهار 1402 نرخ مشارکت اقتصادی یا همان نسبت افراد متقاضی کار به کل جمعیت بالای 15 سال، 41.2 درصد بوده که نسبت به بهار سال گذشته 0.3 درصد افزایش را نشان می دهد.

 

تعداد افراد فعال (متقاضی کار اعم از شاغل و بیکار) 26 میلیون و 469 هزار نفر بوده است که نسبت به بهار سال گذشته 492 هزار نفر افزایش داشه و کاهش یک درصدی نرخ بیکاری در بهار امسال نسبت به بهار گذشته با وجود افزایش افراد متقاضی کار تحقق یافته است.

 

بر این اساس، تعداد افراد شاغل در بهار 1402 نسبت به بهار 1401 بیش از 728 هزار نفر افزایش را نشان می دهد؛ جمعیت شاغل در بهار امسال 24 میلیون و 3.5 هزار نفر بوده است.

 

جمعیت بیکار (افراد بیکاری که متقاضی کار هستند) در بهار 1402 با 235 هزار نفر کاهش به 2 میلیون و 164 هزار نفر رسیده است.

 

در حوزه اشتغال جوانان، نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله از 24 درصد به 21.6 درصد و نرخ بیکاری جوانان 18 تا 35 ساله از 16.6 درصد به 15.5 درصد کاهش یافته است.

 

 

کاهش قابل توجه بیکاری جوانان

 

نرخ بیکاری در بخش جوانان در بهار امسال کاهش قابل توجهی داشته است اما نشان می دهد با وجود اینکه نرخ بیکاری برای کل متقاضیان کار، تک رقمی و معادل 8.2 درصد است، هنوز نرخ بیکاری جوانان در سطوح بالایی قرار دارد.

 

البته با روندی که در سال های اخیر در حوزه افزایش سطح اشتغال به وجود آمده است، انتظار می رود در طول برنامه هفتم توسعه، شاهد تک رقمی شدن نرخ بیکاری در حوزه جوانان هم باشیم.

 

 

نرخ بیکاری تک رقمی در 24 استان

 

یکی از مسائلی که موجب می شود، گاهی تردیدهایی در افکار عمومی نسبت به آمار نرخ بیکاری به وجود بیاید، استناد به آمار کلی و عدم توجه به نرخ بیکاری استانی است.

 

گزارش مرکز آمار ایران نشان می دهد نرخ بیکاری در برخی استان ها بسیار پایین تر از متوسط کشوری است و برخی استان هم بالاتر از این نرخ است.

 

در مجموع در بین 31 استان کشور، نرخ بیکاری در 24 استان تک رقمی و 7 استان دو رقمی است.

 

کمترین نرخ بیکاری متعلق به استان های زنجان 4.9 درصد، مرکزی 5.8 درصد، 6.9 بوشهر، درصد 8.6 ایلام، درصد 1.6 گیلان درصد، آذربایجان غربی 6.7 درصد، سمنان 6.7 درصد، فارس 6.9 درصد، کهگیلویه و بویر احمد 9.6 درصد و با یزد 7.2 درصد است.

 

بیشترین نرخ بیکاری هم متعلق به استان های سیستان و بلوچستان با 12.5 درصد، لرستان با 12.4 درصد، هرمزگان با 12.1 درصد، چهارمحال و بختیاری با 11.9 درصد، خوزستان با 11.2 درصد، کردستان با 10.4 درصد و کرمانشاه با 10.2 درصد است.

 

البته استان هایی که بالاترین نرخ بیکاری را دارا هستند، در بهار امسال در مقایسه با بهار سال گذشته، کاهش محسوسی در نرخ بیکاری داشته اند.

 

به عنوان مثال نرخ بیکاری در استان هرمزگان از 15.3 درصد به 12.1 درصد، استان کرمانشاه از 15.4 درصد به 10.2 درصد و استان خوزستان از 14.1 درصد به 11.2 درصد کاهش یافته است.

 

 

بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی در دو استان با پایین ترین نرخ بیکاری

 

بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی متعلق به استان های زنجان با 50.9 درصد و گیلان با 47.2 درصد است.

 

در واقع در حالی که استان زنجان با نرخ بیکاری 4.9 درصد کمترین نرخ بیکاری را به ثبت رسانده است و استان گیلان با نرخ بیکاری 6.1 درصد رتبه سوم را در پایین ترین نرخ بیکاری به ثبت رسانده اند، بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی یا همان نسبت افراد متقاضی کار به کل جمعیت بالای 15 سال، متعلق به این دو استان است است.

 

در حالی که در برخی استان ها مانند کهگیلویه و بویر احمد، مرکزی، فارس و سمنان، نرخ بیکاری پایین ناشی از نرخ مشارکت اقتصادی پایین است.

 

دولت سیزدهم علاوه بر واکسیناسیون، با اقدامات دیگری همچون تسهیل در صدور مجوزهای کسب و کاهش نرخ مالیات واحدهای تولیدی از 25 به 20 درصد در سال 1401 و سپس 18 درصد در سال جاری، گام بلندی در حمایت از تولید و رشد اشتغال و در نهایت کاهش بیکاری در کشور برداشت.

 

شاخص های بازار کار از جمله مهمترین شاخص های اقتصادی و جزو مهمترین معیارهای سنجش عملکرد دولت ها به شمار می روند.

 

تغییرات نرخ بیکاری، جمعیت شاغلان، نسبت اشتغال و ... برخی از شاخص های بازار کار هستند که وضعیت اقتصاد هر کشور را تا حد زیادی تشریح می کنند.

 

بررسی تحولات مهمترین شاخص های بازار کار در دو سال گذشته و مقایسه آن با روند پیش از آن، تصویر روشنی از عملکرد دولت سیزدهم و دولت گذشته در این حوزه را ارائه می دهد.

 

 

رشد جمعیت شاغلان و کاهش بیکاران در دولت سیزدهم

 

کاهش نرخ بیکاری در معنای عام، رونق بازار کار و فعالتر شدن کسب وکارها را به ذهن متبادر می کند.

 

بازتاب این وضعیت در شاخص های بازار کار به شکل کاهش جمعیت بیکار و افزایش جمعیت شاغلان نمود می یابد.

 

آمارهای مرکز آمار نشان می دهد در دولت سیزدهم جمعیت شاغلان به میزان چشمگیری افزایش داشته و از تعداد بیکاران هم کاسته شده است.

 

نمودارهای زیر، تغییرات جمعیت شاغل و بیکار در سال های اخیر و در بهار سال جاری را نشان می دهد.

 

همانطور که مشخص است، جمعیت شاغلان در دولت سیزدهم افزایش چشمگیری داشته در حالی که از سال 98 تا پایان دولت گذشته کاهش شدیدی داشته است.

 

همین شاخص به خوبی تمایز عملکرد دو دولت در حوزه اشتغالزایی، رونق بخشی به اقتصاد و بهبود وضعیت کسب وکارها را نشان می دهد.

 

تغییرات جمعیت شاغلان در سال های گذشته البته راز مهمی درباره تک رقمی شدن نرخ بیکاری در دولت گذشته و تفاوت آن با نرخ بیکاری تک رقمی دولت سیزدهم را نشان می دهد.

 

 

تفاوت بیکاری تک رقمی در دولت سیزدهم و دولت قبلی

 

افزایش جمعیت غیرفعال به معنای خروج افراد از بازار کار و در نتیجه خروج از دایره محاسبه نرخ بیکاری است.

 

در نتیجه افزایش شدید جمعیت غیرفعال، باعث کاهش نرخ بیکاری می شود که این کاهش نرخ بیکاری به هیچ وجه نشان دهنده بهبود وضعیت بازار کار نیست.

 

این موضوع دقیقا در سال های پایانی دولت گذشته اتفاق افتاد به طوری که با وجود کاهش چشمگیر جمعیت شاغلان، نرخ بیکاری تک رقمی شد.

 

راز کاهش نرخ بیکاری و تک رقمی شدن آن در پایان دولت گذشته، بهبود وضعیت کسب و کار و افزایش اشتغال نبود؛ بلکه خروج بیش از 3 میلیون نفر نیروی کار (شاغل و بیکار) از بازار کار و ملحق شدن آنان به جمعیت غیرفعال(نه شاغل و نه بیکار) بود.

 

 

واکسیناسیون و حمایت از تولید، عامل بهبود شاخص های بازار کار

 

شیوع کرونا در پایان سال 98 و تداوم آن باعث شد جمعیت بسیار زیادی از بازار کار خارج شده و به همین دلیل نرخ بیکاری تک رقمی شود.

 

سیاسی کاری دولت قبل در واردات واکسن و اجرای واکسیناسیون عمومی به بهانه تحریم و FATF ، کار را به جایی رساند که تعداد فوتی های کرونا در شهریور 1400 از مرز 700 نفر در روز عبور کند.

 

اوج گیری کرونا در سایه سیاسی کاری دولت قبل در موضوع واکسیناسیون باعث شد تعطیلی کسب و کارها به واسطه قرنطینه های اجباری، حیات بسیاری از آنها را به خطر انداخته و امنیت شغلی میلیون ها شاغل به خطر افتد.

 

در چنین شرایطی دولت سیزدهم با اولویت قرار دادن واکسیناسیون، ضمن نجات جان مردم و جلوگیری از تحمیل تلفات بیشتر، اقتصاد کشور را از قرنطینه های رکودی نجات داد و باعث بازگشت نیروی کار به بازار شد.

 

علاوه بر واکسیناسیون، دولت سیزدهم با اقدامات دیگری همچون تسهیل در صدور مجوزهای کسب و کاهش نرخ مالیات واحدهای تولیدی از 25 به 20 درصد در سال 1401 و سپس 18 درصد در سال جاری، گام بلندی در حمایت از تولید و رشد اشتغال و در نهایت کاهش بیکاری در کشور برداشت.

 

 

«روزنامه اخبار صنعت - 16 مرداد 1402»