مناطق اقتصادی ویژه راهی برای توسعه اقتصادی هند

 

 

 

 

 

 

 

هند با تقریبا یک ششم کل جمعیت جهان، دومین کشور پرجمعیت پس از چین است.

 

از نظر مساحت، هند به عنوان هفتمین کشور بزرگ جهان رتبه بندی می شــود.

 

بسیاری از کشورها هند را به عنوان یک کشور بزرگ در حال ظهور توصیف می کنند همچنین یک وزنه بالقوه کلیدی در برابر نفوذ رو به رشد بین المللی چین.

 

اقتصــاد هند در ســال 2022 پنجمین اقتصاد بزرگ جهان بود.پیش بینی می شــود در ســال 2023 رشد 6.1 درصدی داشته باشد.

 

هند از ریاست 2023 خود بر گروه 20 به عنوان بازتابی از رشــد اقتصادی خود یاد می کند.

 

خدمات، به ویژه فناوری اطلاعات )IT(، بخش مهمی از اقتصاد اســت.

 

کشاورزی بزرگترین تامین کننده شغل است، اما سهم آن از تولید ناخالص داخلــی هند رو به کاهش اســت.

 

اقتصاد هند دارای طبقه متوســط قابل توجهی است، اما با چالش هایی در زمینه بیکاری، فقر و زیرســاخت ها مواجه است.

 

علیرغــم آن که هند یکی از بزرگ ترین و متنوع ترین اقتصادهای جهان را دارد، اما به دلیل جمعیت بســیار زیادش، از نظر درآمد و تولید ناخالص ملی (GNP) سرانه، یکی از فقیرترین کشورهای روی زمین است.

 

با هدف تغییر وضعیت، دولت نخست وزیر نارندرا مودی اصلاحاتی را برای باز کردن بازار اعمال کرده و به دنبال جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI)  از جمله هدف قرار دادن هند به عنوان جایگزینی برای شرکت های خارجی است .

 

یکی از مهم ترین ابزارهای دولت برای تحقق اهداف خود به ویژه در جذب ســرمایه گذار خارجی، تقویت پیوندهای خود با اقتصاد رقابتی و جهانی، تنوع بخشی به اقتصاد، ایجاد اشتغال و انتقال فناوری، بهره مندی از ظرفیت مناطق آزاد است.

 

هند یکی از اولین کشورهای آسیایی بود که اثربخشی مدل منطقه پردازش صادرات (EPZ) را در ارتقای صادرات به رســمیت شــناخت واولین EPZ آسیایی را در کاندلا در سال 1965تاسیس کرد.

 

بعد ازآن و با هدف غلبه بر کاســتی های ناشی از کثرت کنترل ها و مجوزها؛ فقدان زیرســاخت های کلاس جهانی و رژیم مالی ناپایدار وجذب ســرمایه گذاری های خارجی بزرگتر در هند، سیاست مناطق ویژه اقتصادی در آوریل 2000 اعلام شــد.

 

منطقه ویژه اقتصادی،یک منطقه جغرافیایی است که دارای قوانین اقتصادی آزادتر از قوانین اقتصادی داخلی یک کشور اســت.

 

هند قوانین خاصی برای مناطق آزاد خود دارد.

 

منطقه ویژه اقتصادی طیف گسترده ای از انواع مناطق خاص را شــامل می شود، از جمله مناطق آزاد تجاری (FTZ) ، مناطــق پردازش صادراتی (EPZ) مناطق آزاد (FZ) ،شــهرک های صنعتی (IE) ، بنــادر آزاد، مناطق تجاری شــهری و دیگران.

 

هدف این ساختار افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجی توسط سرمایه گذاران خارجی،و یک تجارت بین المللی یا یک شرکت چند ملیتی است.

 

تجارت و بازرگانی ستون فقرات اقتصاد مدرن امروزی هند را تشکیل می دهند برای تســهیل این امر و در تلاش برای تبدیل هند به یک مکان مطلوب بــرای تجارت بین المللی، دولت هند تســهیلات انبار FTZ را تصویب کرده است.

 

این مناطق آزاد تجاری هستند که مجموعه ای از تسهیلات و معافیت های مالیاتی جذاب را برای شــرکت هایی که مایل به تجارت با شرکت های هندی هستند ارائه می دهند.

 

این مناطق منحصر به فرد تجارت آزاد در هند ، مناطق ویژه اقتصادی یابه شــکل مخفف (SEZ) نامیده می شوند.

 

اساسا هند به جای استفاده از عبارت مناطق آزاد از عنوان "مناطق ویژه اقتصادی" استفاده می کند که در برگیرنده مناطق آزاد هم می شود.

 

مناطق ویژه اقتصادی تابع قانون منطقه ویژه اقتصادی سال 2005 هستند که توسط دولت هند تصویب شد.

 

مناطق ویژه می توانند توســط دولت مرکزی و ایالتی ایجاد شوند.

 

علاوه بر این، بخش های خصوصی می توانند طبق قوانین SEZ ســال 2006 ، محدوده وسیعی از مناطق مانند مناطق پردازش صادراتی، پارک های صنعتی، بنادر آزاد، مناطق تجاری و غیره را ایجاد کنند.

 

یکی از نکات برجســته نگاه هندی در مورد توسعه مناطق آزاد نقش این مناطق در حفظ حاکمیت و تمامیت هند، تامین امنیت کشور و ایجاد روابط دوســتانه با کشورهای خارجی است.

 

نقش  SEZها در هند در راســتای هدف توسعه پایدار، سرمایه گذاری بیشتر، ایجاد اشتغال قابل توجه، توسعه زیرساخت های پیشرفته و رشد تولیدات صنعتی و در نتیجه رشد صادرات و در نتیجه رشد اقتصادی کشور است.

 

مناطق ویژه اقتصادی در هند هم اکنون در حال اجرای پروژه های متعددی در حوزه های مختلف اقتصادی اند.

 

پروژه ها در SEZ فقط باید اطمینان حاصل کنند که جریــان ارز ورودی از طریق صادرات از خروجی ارز خارجی از طریق واردات بیشتر باشد.

 

تجارت، تولید، مونتاژ، بسته بندی مجدد، یا ترکیبی از این موارد، همه در SEZ  مجاز هستند.

 

همچنین دفاتر شعب شرکت های خارجی مجاز به راه اندازی واحدهای تولیدی در SEZ بدون ایجاد شــرکت در هند هستند.

 

کسب وکارهای هندی هم می توانند بدون نیاز به ثبت یک نهاد حقوقی جدید در منطقــه SEZ  فعالیت کنند.

 

واحدهای SEZ می توانند تولید یا بخشــی از فرآیند تولید را حتی در خارج از منطقه قرارداد، انجام دهند.

 

تسهیلات گمرکی ویژه برای این مناطق پیش بینی شده است. از آنجایی که SEZ  یک قلمرو خارجی است، رویه های گمرکی برای واردات به منظور تولید و صادرات آزاد اســت و هیچ بررسی گمرکی برای محموله های وارداتی وجود ندارد.

 

امکانات خوبی برای محموله های صادراتی وجود دارد.

 

کالاهای سرمایه ای و مواد اولیه ساخت هند نیز بدون عوارض گمرکی در دسترس هستند.

 

معافیت از کلیه مالیات ها مانند مالیات خدمات، مالیات فروش و مالیات ورودی به بنگاه های اقتصادی مســتقر در مناطق ویژه اعطا می شود.

 

همچنین صادرات توسط واحدهای SEZ عموما از مجوزهای صادراتی معاف است.

 

کلیه الزامات رویه ای مربوط به واردات و صادرات توسط مدیریت هر منطقه تکمیل می شود.

 

واحدهــای SEZ نیازی به هیچ مجوز واردات ندارند.

 

حتی کارخانه و ماشین آلات دست دوم نیز قابل واردات اســت.

 

کالاهای سرمایه ای و مواد اولیه وارداتی ظرف مدت 5 سال به بهره برداری می رسد.

 

واحدهای SEZ مجاز به نگهداری حساب های ارزی و نگهداری 100 درصد درآمد حاصل از صادرات به ارز خارجی هستند.

 

هیــچ محدودیت زمانی وجود ندارد که طی آن درآمد حاصل از صادرات به هند منتقل شــود.

 

علاوه براین واحدهــای SEZ می توانند برای تامین مالی و اجرای پروژه ها بدون تایید قبلی به استقراض تجاری خارجی متوسل شوند.

 

ابتکار دیگری که هند برای جذب شرکت ها به مناطق ویژه ارائه کرده است، بهره مندی از ظرفیت مناطق آزاد تجاری انبارداری، که در شهرها و ایالت های مختلف هند واقع شده اند و هدف آنها ارائه تسهیلات و مزایای خاص رشــد محور برای شرکت ها از سراسر جهان اســت.

 

شرکت های مستقر در این مناطق می توانند از تعویق در رابطه با حقوق گمرکی و مالیات محاسبه شده در نقاط مختلف اســتفاده کننــد.

 

در این مناطق یک تســهیلات تبدیل ارز با اســتفاده آسان وجود دارد که تجارت و معاملات تجاری را راحت می کند.

 

شرکت هایی که به این انبار ها می آیند که معمولا کمتر از قوانین و وظایفی با توافق نامه های تجاری بین المللی همراه است عبور می کنند.

 

علاوه بر مزایای مالیات و عوارض منطقه آزاد تجاری در هند، این تســهیلات هزینه های ســرمایه ای برای شرکت های جهانی را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.

 

خدمات ارزش افزوده مانند بسته بندی مجدد، برچسب گذاری، کیتینگ و غیره را می توان به راحتی در انبار هاانجام داد.

 

یکی دیگر از ابتکارات هند برای استفاده بهینه از ظرفیت مناطق آزاد تاسیس واحدهای صادرات گرا است.

 

این نــوع واحدها از امتیازات و مشــوق های مناطق آزاد برخوردارنــد.

 

واحدهای صــادرات گرا حق دارند به واردات کالاهای ســرمایه ای، لوازم یدکی، مواد اولیه و مواد مصرفی مورد نیاز برای فعالیت مصوب، بدون عوارض گمرکی اقدام کنند.

 

همچنین دسترسی بدون عوارض گمرکی به کالاها و نهاده های سرمایه ای هند برای آنها امکان پذیر است.

 

واحدهای صادرات محور بخش بسیار مهمی در سناریوی تولید صادرات کشور را تشکیل می دهند.

 

آنها به بازیگران مسلط در استراتژی صادرات هند تبدیل شــده اند و سهم آنها در عملکرد صادرات کشــور روزبه روز در حال افزایش اســت.

 

افزایش نرخ رشد صادرات در این مناطق نسبت به نرخ رشد صادرات ملی بسیار مطلوب است.

 

دولت هند برای جذب ســرمایه خارجی ،به سرمایه گذاران اجازه می دهد تا مالکیت کامل شرکت خود را در بیشتر بخش ها در هند و همچنین مناطق آزاد تجاری هند داشته باشند.

 

با این حال، مشاغل باید حداقل یک مدیر مقیم محلی داشته باشند.

 

کسب و کارهای جدید بــه طور کامل از پرداخــت مالیات بر درآمد برای پنج ســال اول معاف هستند.

 

آنها از مالیات کالا و خدمات، حداقل مالیــات جایگزین، عوارض واردات گمرکی و غیره معاف هســتند.

 

علاوه بر این، سایر هزینه های عملیاتی از نظر زیرســاخت، آب و برق و موارد دیگر نســبتا کم است.

 

با جمعیت زیادی که این کشور دارد، بازار مصرف در هند بزرگ اســت.

 

کسب و کارها می توانند از تقاضای زیاد برای کالاها و خدمات در منطقه استفاده کنند.

 

دولت برای جذب سرمایه گذاری خارجی به هند، تدوین سیاست ها و ابتکارات تجاری بیشتری را در دســتور کاری خود دارد.

 

هم اکنون بیش از 379 منطقه ویژه اقتصادی در هند اعلام شــده اســت که از این تعداد 265 منطقه عملیاتی هســتند.

 

علاوه بر این، بیش از 50 منطقه نیز در مرحله دریافت مجوز از دولت هستند.

 

چون امکان معرفی همه مناطق وجود ندارد، در این یادداشت ، براساس اهمیت و اولویت به معرفی 7 منطقه ویژه می پردازیم.

 

 

1 -منطقه ویژه اقتصادی کاندلا کاندلا یک بندر و شــهرک در ناحیــه کوچ در ایالت گجرات در غرب هند است.

 

بندر کاندلا در دهه 1950 به عنوان بندر اصلی در غرب هند ســاخته شــد.

 

این بزرگترین بندر هند از نظر حجم بار جابجا شده است .

 

منطقــه ویژه اقتصادی بندر کاندلا اولین منطقه ویژه اقتصادی بود که در هند و آسیا ایجاد شد.

 

امروزه بندر کاندلا مرکز صادرات غلات و واردات نفت هند و یکی از پردرآمدترین بنادر این کشور است.

 

عمده وارداتی که به بندر کاندلا وارد می شود، نفت، مواد شیمیایی، آهن و فولاد و ماشین آلات آهن است.

 

منطقه ویژه اقتصادی کاندلا یکی از هفت منطقه تحت مالکیت دولت مرکزی است.

 

کاندلا، در فاصله 9 کیلومتری از بندر کاندلا و 60 کیلومتری از بندر آدانی مونترا قراردارد.

 

منطقه با موقعیت استراتژیک میزبان انگیزه ها و تسهیلات همراه با خدمات دو بندر بزرگ دریایی، مقصدی جذاب برای تجارت بین المللی اســت.

 

در سال 2023 در این منطقه 316 واحد در حال فعالیت است.

 

 

2 - منطقه پردازش صادرات الکترونیکی سانتاکروز منطقه پردازش صادرات الکترونیکی سانتاکروزدر سال 1973 به عنوان یک منطقه پردازش صادرات منحصرا برای تولید و صادرات اقلام الکترونیکی در مساحت 100 هکتار راه اندازی شد.

 

هدف منطقه در وهله اول تسریع پیشرفت تولید الکترونیک در هند (شامل هدف انتقال فناوری) و سپس استفاده از مزیت بازار جهانی الکترونیک در حال رشد(اهداف صادرات و ارز خارجی) بود.

 

کل واحدهای عملیاتی در سانتاکروزدرمجموع 1.152واحد است.

 

منطقه در قلب کلان شهر بمبئی، به زیرساخت های تجاری، صنعتی و اجتماعی گســترده این شهر، شبکه ارتباطی کارآمد، پایگاه فرعی شایســته، ساختار مالی و اعتباری توسعه یافته، نیروی کار شهری ماهر و با تجربه دسترسی دارد.

 

 

3 -منطقه ویژه اقتصادی نویدا منطقه ویژه اقتصادی نویدا که در ســال 1985 در زمینی به مساحت 310 هکتار در اوتر پرادش تأسیس شد.

 

این منطقه ، خدمات پشــتیبانی و تسهیلات خاص را برای حوزه های صادراتی مانند جواهرات و الکترونیک/نرم افزار فراهم می کند.

 

منطقه ویژه اقتصادی دسترســی به شبکه جهانی مخابرات، منبع تغذیه بدون وقفه و سیستم حمــل و نقل محلی کارآمد را ارائه می دهد.

 

یک واحد بانکداری فراســاحلی نیز در منطقه پردازش راه اندازی شــده اســت تا نیازهای صادرکنندگان را تامین کند.

 

زیرســاخت ویژه بخش برای واحدهــای نرم افزار و جواهرات و تسهیلات پیوند داده های ماهواره ای مورد نیاز بــرای صادرات نرم افزار هم در منطقه وجود دارد.

 

یکی از ویژگی های قابــل اعتناء منطقه وجود نیروی انســانی واجد شرایط برای توسعه صنعت نرم افزار در دهلی و اطراف آن است.

 

همچنین دو مجتمع انحصاری برای واحدهای طلا و جواهردر نویدا ایجاد شده است.

 

علاوه برآن شرکت انبارداری مرکزی تسهیلاتی را برای جابجایی و نگهداری محموله جواهرات و خدمات برای انجام تشریفات صادراتی مانند ارزیابی، پردازش قبوض راه هوایی و حمل و نقل به فرودگاه فراهم می کند.

 

 

4 - منطقه ویژه اقتصادی پردازش صادرات مدرس منطقه ویژه اقتصادی مدرس در ســال 1984 با هدف تشــویق درآمدهای ارزی، ایجاد فرصت های شغلی بیشــتر و افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجی و به عنوان یک منطقه چند محصولی راه اندازی شد.

 

محل منطقه ویژه اقتصادی مدرس چنای اســت که در ایالت تامیل ناد هند قــرار دارد.

 

چنای، پایتخت ایالت تامیل نادوهند، بزرگترین مرکز صنعتی و تجاری جنوب هند است.

 

پس از گسترش منطقه شهری چنای توسط دولت تامیل نادو در سال 2022 ، اقتصاد کلان شهر چنای حدود 200 میلیارد دلار تخمین زده می شود که سومین منطقه بزرگ اقتصادی در کشورهند است.

 

منطقــه پردازش صادرات مــدرس در ژانویه 2003 به منطقه ویژه اقتصادی تبدیل شد و در مساحتی به وسعت 262 هکتار در تامبارام در 9 کیلومتری فرودگاه بین المللی چنای و حدود 30 کیلومتری از بندردریایی چنای واقع شده است.

 

چنای یکی از مراکز اصلی صنعت نرم افزار کشــور هند اســت .

 

یکی از دلایل اصلی رشد صنعت نرم افزار، کالج های مهندســی برتر در تامیل نادو است که چنای یکی از مشارکت کنندگان اصلی آن ها است، و مرکز اصلی جذب نیرو برای شــرکت های فناوری اطلاعات بوده است.

 

این شهر اکنون دومین صادرکننده بزرگ خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور پس از بنگلوراست.

 

امکانات مختلف ارائه شده در منطقه ویژه اقتصادی مدرس برای واحدها، محیطی عاری از آلودگی، برق رسانی بدون وقفه، نزدیکی به ایستگاه راه آهن و فرودگاه، تســهیلات ترخیص کالا از گمرک و عرضه فراوان نیروی انسانی مدیریتی و ماهر است.

 

 

5 -منطقه ویژه اقتصادی کوچین منطقــه اقتصادی ویژه در کوچیــن، در ایالت کرالا در جنــوب غربی هند واقع وبرای ســرمایه گذاری های صادرات محور راه اندازی شده است.

 

این منطقه مستقیما توســط دولت هند اداره می شود.

 

منطقه اقتصادی ویژه کوچین در سال 1984 به عنوان یک منطقه صادراتی چند در سال 2000 به یک منطقه محصولی تأسیس شد و بعداً اقتصادی ویژه تبدیل شد.

 

کوچین موقعیت استراتژیکی دارد.

 

ایــن منطقه در جنوب غربــی هند، تنها 11 مایل دریایی از مسیر دریایی بین المللی فاصله دارد.

 

کوچین توسط بندر بین المللی دبی به عنوان یک پایانه حمل و نقل کانتینری با کشتیرانی مستقیم به بازارهای مهم جهان توســعه می یابد که می تواند آن را به عنوان مرکز آسیای جنوبــی قرار دهد.

 

بیش از 80 واحد کاری دراین منطقه مستقرندوبر حوزه های مختلف تجاری مانند اطلاعات و فناوری، مهندسی، پوشاک آماده، محصولات لاستیکی، تولید و غیره تمرکز دارند.

 

 

6 - منطقه ویژه اقتصادی فلتا دولت مرکــزی هند منطقه ویژه اقتصــادی فلتا را در ســال 1984 تأسیس کرد.

 

این منطقه ویژه به عنوان یک منطقه چند محصولی، در بنگال غربی با مساحت 280 هکتار و نزدیکی کلکته قرار گرفته اســت.

 

بنگال غربی یکی از ایالات شمال شرقی کشور هند است مرکزیت این ایالت شــهرکلکته اســت.

 

این شهر با شبکه ای از جاده های توســعه یافته از جمله یک بزرگراه دولتی، دو بنــدر در کلکته و هلدیا و فرودگاه بین المللی به عنوان مزیت های برای فعالیت منطقه ویژه اقتصادی معرفی می شود.

 

هدف اصلی منطقه ویژه اقتصادی فلتا افزودن به فعالیت های تجاری، تبلیغات خدمات و کالاها، تبلیغات برای ســرمایه گذاری های داخلی و جهانی، توسعه و نگهداری امکانات اولیه برای صنایع در منطقه خاص و ایجاد اشتغال است.

 

این منطقه همچنین دارای امکانات آموزش حرفه ای برای توسعه مهارت های فنی است.

 

 

7 -منطقه ویژه اقتصادی ویساخاپاتنام ویســاخاپاتنام یک مرکز صنعتی بزرگ در ایالت آندرا پرادش اســت.

 

این منطقه در ســال 1989 در زمینی به مساحت 360 هکتار از زمین های عالی یک شهر صنعتی پررونق در ســواحل شرقی هند تاسیس شد.

 

موقعیت استراتژیک ویساخاپاتنام در خلیج بنگال به عنوان دروازه شرقی برای هند، مزایای اقتصادی و تجاری متعددی را برای سرمایه گذاران فراهم می کند.

 

منطقه مزیت موقعیت مکانی مشخصی در ساحل شرقی با دسترسی آسان به آسیای جنوب شرقی، جنوب آســیا، ژاپن و کره دارد.

 

همچنین این شهر دسترسی عالی از طریق راه آهن، جاده و خطوط هوایی دارد.

 

چندین واحد صنعتــی در بخش دولتی و خصوصی از جمله بندر و کشــتیرانی، پالایشگاه نفت، فولاد، کود و مهندســی سنگین وجود دارد.

 

این شهر دارای پایگاه صنعتی قوی، نیروی کار مولد و روابط صنعتی صلح آمیز است.

 

دانشگاه آندرا، یکی از قدیمی ترین دانشگاه های هند و چندین کالج مهندسی، پلی تکنیک و مؤسسه های آموزشی صنعتی وابسته، نیروی انسانی ماهر و حرفه ای را ارائه می کنند.

 

متخصصان هندی که در ایالات متحده آمریکا و ســایر کشورها کار می کنند، بیشتر اهل آندرا پرادش هستند.

 

 

«روزنامه اقتصاد کیش - 19 شهریور 1402»