راه تاب آوری اقتصادی ایران

به طور کل کارشناسان معتقدند که در پنجاه سال گذشته در ایران، ابتدا بخش های وابسته به منابع زیرزمینی سپس بخش صنعت و به تدریج بخش خدمات نقش پیشران رشد را ایفا کرده اند.

آنها بر این باورند که چنین سیر تحولی در اغلب کشورهای جهان نیز دیده می شود.

در واقع می توان گفت به عنوان یک قاعده کلی، در اغلب کشورها بخش های خدماتی به تدریج نقش پیشران رشد را برعهده می گیرند و در ایران نیز چنین بوده است.

البته لازم به توضیح است که اساسا بخش خدمات و رشد قابل توجه این بخش در اقتصاد کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه یافته متفاوت است.

در کشورهای توسعه یافته رشد بخش خدمات در یک سیر تکاملی روی داده است و تولید ناخالص داخلی در این بخش خیلی به بخش های دیگر وابسته نیست اما در کشورهای در حال توسعه رشد بخش خدمات، اغلب ناشی از درآمدهای نفتی و یا دلارهای حاصل از فروش سایر مواد خام طبیعی است.

بدون شک، پیشران بودن یک بخش، بستگی به شرایط عمومی اقتصاد کشور دارد و در هر دوره ای هر کدام از بخش های کشاورزی، صنعت، نفت و یا خدمات می توانند این نقش را به عهده بگیرند.

با وجود این، تسلط چندین دهه ای نفت بر اقتصاد کشور سایر بخش ها را تحت الشعاع قرار داده است.

به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، بخش حمل و نقل قابلیت آن را دارد که سهم بیشتری در رشد اقتصادی ایران ایفا کند.

این ظرفیت ناشی از موقیعت جغرافیایی مناسب ایران به عنوان یک شاه راه جهانی برای پیوند میان شرق و غرب است.

بنابر این، با ایجاد زیرساخت های مناسب حمل و نقل، می توان انتظار داشت که بتوان در آینده و در صورت فراهم شدن سایر شرایط سهم عمده یی از بازار بزرگ ترانزیت کالا، انرژی و مسافر را در منطقه به دست آوریم.

طبق گفته صاحبنظران، با توسعه زیرساخت های حمل و نقل با اتکا بر منابع بخش خصوصی و مشارکت سرمایه گذاران خارجی، هم زمینه توسعه سایر بخش های اقتصادی فراهم می شود و هم بخش حمل و نقل، با بازده بالایی که دارد، می تواند به عنوان یک بخش پیشران رشد، سهم عمده یی در افزایش رشد اقتصادی کشور ایفا کند.

علاوه بر موارد فوق تمرکز بر توسعه پایدار توجه ها به سمت «گردشگری» به عنوان یکی از پیشران های اقتصادی افزایش داده است.

این در حالی است که ایران از نظر جاذبه های گردشگری جزو 10 کشور اول دنیا است.

بنابر این، کارشناسان امیدوارند که با توجه به ظرفیت های فراوان موجود در کشور، با  توسعه زیرساخت های لازم و برنامه ریزی های مناسب، امکان فعال کردن گردشگری سلامت، گردشگری طبیعی، گردشگری فرهنگی و نظایر آن در کشور فراهم شود.

بررسی نحوه تعامل دولت ها با پیشران های اقتصادی نشان می دهد که در هر دو بعد شناخت و حمایت مساله جدی وجود داشته و یکی از عوامل اصلی عدم کارآمدی پیشران های اقتصادی در کشور به همین موضوع بر می گردد.

بازنگری و تغییر اساسی در رویکردهای دولت که نیازمند یک اصل اساسی یعنی «کاهش دخالت خود در اقتصاد» است، پیش و بیش از هر عامل دیگری در تغییر این شرایط ضروری به نظر می رسد.

مساله ای که قبل از هر چیز به اصلاح ساختار دولت و کاهش تصدی گری و بنگاه داری آن در فضای اقتصادی کشور بر می گردد.

دولت تا زمانی که خود بخواهد به جای سیاست گذاری و رفع موانع و مشکلات در تمامی سطوح و ابعاد اقتصادی دخالت کند، تمامی قیمت ها را خود تعیین کند (که هیچ گاه موفق به انجام آن نبوده و نخواهد بود)، با بنگاه داری اکثر کالاها و خدمات را خود تولید و ارائه دهد (که در پایین ترین سطوح کارایی و بهره وری خواهد بود) و مبتنی بر آمار و اطاعات و رویکردهای ناصحیح با پدیده های اقتصادی برخورد کند موفق به حمایت از پیشرانهای اقتصادی نخواهد بود.

«روزنامه اخبار صنعت - 29 شهریور 1402»