خسرو سرایی کارشناس حوزه بنادر، حمل و نقل دریایی تمــام مناطق دریایی و ترانزیــت
نیازمند مدیریت جامع ساحلی و دریایی هستیم
با وجود تاکیدات بســیار بر موضوع توســعه دریامحور، اما سهم دریا در تولید ناخالص داخلی در کشور بسیار کم است و به گفته یک کارشناس ارشد لجستیک و اقتصاد حمل و نقل، قرار گرفتن حمل و نقل دریایی و صنایع وابسته در حاشــیه، وابستگی اقتصاد ایران به صنایع نفــت و گاز،تحریم ها، کمبود نیروی ماهر حوزه دریانوردی، توسعه نامتوازن صنایع دریامحور و عقب ماندگی در بهره برداری از هــوش مصنوعی و اینترنت اشــیا، کمبود زیرساخت ها و ... باعث شده سهم اقتصاد آبی در تولید ناخالص داخلی اندک شود.
خسرو سرایی، با بیان اینکه در دنیای امروز که تحولات اقتصادی و تجاری به ســرعت در حال تغییر اســت، اهمیت بنادر و حمل و نقل دریایی به عنوان کلیدهای توســعه اقتصادی و لجســتیک، بیش از پیش نمایان شده، اظهار کرد: اقتصاد دریایی به عنوان یکی از زمینه های مهم توسعه اجتماعی و اقتصادی کنونی، اهمیت استراتژیک زیادی دارد.
بهبود کارایی و کیفیت توسعه آن، تنظیم چیدمان توسعه اجتماعی و اقتصادی، تغییر مدل توسعه اقتصادی برای بهبود قدرت جامع کشور و در نهایت تحقق تجدید حیات بزرگ کشور از جمله اهداف این حوزه است.
توسعه اقتصاد دریایی به شدت به بنادر لجستیکی وابسته است و سطح توسعه آن نیز تحت تأثیر ســطح توسعه لجستیک بندری قرار دارد.
وی افزود: واضح اســت که دریا با همه نعمت هایی که در آن قرار دارد و هر آنچه وابسته به دریا هست حتی ادامه فعالیت های وابسته به دریا در خشکی نمی تواند به طور انحصــاری مورد بهره برداری قرار گیرد و همه داستان دریا و توســعه دریا محور از همین نقطه آغاز می شود.
این کارشناس حوزه بنادر، حمل و نقل دریایی تمــام مناطق دریایی و ترانزیــت تصریح کرد: تقریبا و ســاحلی محصولات و خدمات متنوعی را تولید می کننــد.
برای مثال در صورتی که منطقه جاذبه خود را برای توریســت ها از دســت دهد، صنعت گردشگری شکوفا نمی شود.
فعالیت های صنعتی و سامانه های انرژی می توانند محیط زیســت را برای دیگر اقدامات تخریب کنند و ماهیگیری نیز تحت تاثیر سایر مشکلات قرار خواهد گرفــت.
در نتیجه، باید اقدامات بخش ها را با هم هماهنگ کرد تــا به یک چارچوب مدیریتی ســاحلی و دریایی برســیم و بتــوان ذیل یک طرح جامع بدون اینکه فعالیت های اقتصادی برای یکدیگر مزاحمت ایجاد کنند از تمامی منابع و برکت های دریا بطور صحیح و پایا استفاده شود.
وی در ادامه گفت: در سطح جهانی، بسیاری از کشورها به دلیل دسترسی به دریاهــا و اقیانوس ها به عنوان منابع طبیعی و تجاری حیاتی، سیاست های توسعه دریا محور را اجرا می کنند.
کشورهای دارای سواحل طولانی و دسترسی به بنادر مهم مانند ســنگاپور، چین، ایالات متحده و هلند از پیشــگامان در توسعه دریا محور هستند.
سنگاپور، به عنوان یک هاب لجســتیکی و حمل ونقل دریایی در جنوب شرق آسیا، نمونه ای از توسعه دریامحور موفق اســت که از ظرفیت های دریایی خــود برای افزایش تجارت و توسعه اقتصادی بهره برده است.
سیاست های اخیر ایران برای توسعه اقتصاد دریامحور
کارشناس ارشد لجستیک و اقتصاد حمل و نقل عنوان کرد: در ایران، سیاست های توسعه دریا محور بر اساس دسترسی گسترده به آب های جنوب و شمال، به ویژه خلیج فارس و دریای عمان، طراحی شده است.
ایران با داشتن بنادر استراتژیکی مانند بندر شهید رجایی در جنوب و بندر امیر آباد در شــمال، تلاش دارد تا از این ظرفیت ها برای توسعه اقتصاد ملی، تجارت بین المللی و افزایش ترانزیت کالا اســتفاده کند.
سیاســت های اخیر ایران نیز توجه ویژه ای به توسعه زیرساخت های بنادر، ایجاد مراکز لجستیک در نزدیکی بنادر و تقویت زنجیره تأمین دریایی داشته اند.
به گفته وی، سیاست های کلی ابلاغی توســعه دریا محــور در ایران بر پایه برنامه هایی مانند توسعه بنادر، تقویت ترانزیت کالاها، ســرمایه گذاری در زیرساخت های دریایی و بندری، و اســتفاده از فناوری های جدید مانند بلاک چین در لجســتیک دریایی است.
همچنین، اهداف بلند مدت مانند جذب ســرمایه گذاری خارجی، تقویت همکاری های بین المللی، و افزایش سهم بنادر ایران در زنجیره تأمین جهانی نیز در این راســتا قرار دارند.
وی با بیان اینکه مهم ترین آیتم سیاست های ابلاغی توسعه دریا محور بند اول آن یعنی سیاست گذاری یکپارچه امور دریایی و تقســیم کار ملی و مدیریت چابک و کارآمد دریاســت که بــدون اهتمام برای شــکل گیری این بند بقیه بندها اجرایی نخواهد شــد، اظهار کرد: البته بندهای دیگر هم اهمیت خودشــان را در اقتصاد ملی دارند.
بندهایی نظیر توســعه فعالیت های اقتصادی دریا محور و ایجاد قطب های توسعه دریایی پیشران، تسهیل و توسعه ســرمایه گذاری و مشارکت داخلی و خارجی، تدوین طرح جامع توسعه دریا محور با پهنه بنــدی دریا، کرانه و پس کرانه، ترانزیت و حمل و نقل دریایی در چارچوب سیاست های کلی نظام و اهداف بلند مدت اقتصادی کشور تعیین شده است.
سرایی با اشاره به اینکه این سیاست ها به دنبال تقویت نقش دریا و بنادر در توسعه اقتصادی و افزایش قدرت اقتصادی، امنیتی و ژئوپلیتیک ایران هستند، افزود: به طور کلی این سیاست ها به چند محور اساسی تقسیم می شود که عمده ترین آنها عبارت است از افزایش نقش بنادر در اقتصاد ملی، گسترش ترانزیت و کریدورهای حمل و نقل، توســعه صنعت دریایی و کشتی سازی، توسعه همکاری هــای بین المللی، ســرمایه گذاری داخلی و خارجی.وی افزود: طی این سیاست ها ایران به دنبال افزایش ســهم خود در زنجیره تأمین جهانی و تبدیل شدن به هاب ترانزیتی منطقه است.
مسلما بدون توسعه صنعت دریایی و کشتی ســازی و حمایت از توســعه صنعت کشتی سازی داخلی و تقویت صنایع مرتبط با دریانوردی استراتژی های این سیاست ها ناقص خواهند ماند.
«روزنامه مواجهه اقتصادی - 16 مهر 1403»