استفاده از فناوری در راستای تسهیل فرآیندها و افزایش سرعت انجام امور کسب و کارها از چند سال پیش شدت بیشتری گرفته است.
این روزها سرعت اهمیت بیشتری پیداکرده است و البته چاشنی دقت تأثیر خاصی بر اهمیت آن گذاشته است.
شاید حتی بتوان توسعه تجارت در عرصه بین الملل را مرهون تلاش هایی که در زمینه آسان سازی تجارت بین الملل شده دانست.
یکی از مواردی که تأثیر زیادی در تسهیل تجارت در عرصه جهانی داشته و دارد، سامانه جامع تجارت ایران یا همان سامانه ثبت سفارش کالا است.
ایجاد زیرساخت های لازم جهت انجام آسان فعالیت های اقتصادی از وظایف دولت می باشد.
این زیرساخت ها باید به گونه ای باشند که همه ی سرمایه گذاران و افرادی که فعالیت های اقتصادی انجام می دهند بتوانند محصولات و کالاهای خود را به آسانی و با بهترین کیفیت و قیمت در دسترس مردم قرار دهند.
بهبود فعالیت های اقتصادی و آسان نمودن تجارت از دیگر وظایف دولت می باشد که در این راستا دولت اقدام به راه اندازی سامانه ی جامع تجارت نموده است.
سامانه جامع تجارت سامانه ی مربوط به ثبت سفارشات کالا و در جهت تسریع امور صادرات و واردات می باشد.
این سامانه نوعی رابط بین تجار و بازرگانان با دستگاه های ذی ربط جهت انجام کارهای تجاری بین المللی و سرعت بخشیدن به کارهای تجاری است.
به علت این که صادرات و واردات کالا مشکلات و پیچیدگی های خاصی داشته و باید طبق قانون صورت گرفته و اطلاعات و اسناد لازم بین دستگاه های مختلف مبادله شود این سامانه راه اندازی شد.
در این سامانه اسناد به صورت اینترنتی و استاندارد و قانونی و به آسانی بین نهادها و دستگاه های مختلف مبادله می شوند.
استفاده از این سامانه علاوه بر آسان نمودن تجارت باعث کاهش فساد اقتصادی، هماهنگی تجارت و شفافیت آن، نظارت بر صادرات و واردات کالا و جلوگیری از احتکار و قاچاق کالا می شود.
تاجران می توانند از طریق این سامانه امور مربوط به ثبت سفارش کالا، دریافت مجوز واردات و استعلام و پیگیری کارت بازرگانی را به آسانی انجام دهند
چرا سامانه جامع تجارت ایران تشکیل شده است؟
به واقع انجام تشریفات گمرکی و سرعت انجام مکاتبات و تبادل اسناد در این زمینه این روزها نقش مهمی در توسعه تجارت بین الملل، توسعه ی بازاریابی بین الملل و به دنبال آن توسعه اقتصادی کشور دارد.
در کشور ما با توجه به نیازهای قانونی، اقدام به صادرات و واردات پیچیدگی های اداری خود را دارد و لازم است که اطلاعات و اسناد موردنیاز بین نهادهای مختلف رد و بدل شود.
در حقیقت بوروکراسی سابق اداری دیگر جوابگوی دنیای مدرن تجارت نبود.
به همین دلیل سامانه جامع تجارت به آدرس (www.ntsw.ir سامانه جامع تجارت الکترونیک) شکل گرفت و در دسترس عموم قرار دارد.
سامانه جامع تجارت چیست؟
سامانه جامع تجارت یک سامانه برای یکپارچه سازی و نظارت بر فرایند تجارت است و هدف آن ایجاد یک سامانه واحد برای بازرگانان در حوزه تجارت خارجی و فعالان اقتصادی در حوزه تجارت داخلی طراحی شده است.
شکل گیری این سامانه که زیر نظر مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (یکی از سازمان های تابع وزارت صنعت، معدن و تجارت) است کاهش پدیده قاچاق و انجام مبادلات تجاری در راستای مبادی قانون است.
سامانه جامع تجارت ایران به دو زیرسامانه و سه سامانه جانبی قابل تقسیم است:
- زیرسامانه حوزه تجارت داخلی: مدیریت کلیه امور مرتبط با انتقال مالکلیت، مکان و نگهداری در حوزه کالای هدف زیرسامانه.
- حوزه تجارت فرامرزی: مشاهده و پیگیری و جلوگیری از ورود تکراری اطلاعات کلیه فعالیت های مرتبط با امور بانکی و بیمه ای، حمل و نقل، اخذ مجوزها و امور گمرکی.
- سامانه جانبی رهگیری: مدیریت شناسه های رهگیری و پاسخ به استعلام های مرتبط.
- سامانه جانبی شناسه کالا: ثبت اطلاعات شناسه کالا و شناسنامه مرتبط.
- سامانه جانبی جامع انبارها: مدیریت ورود و خروج کالا از مراکز نگهداری در حوزه کالای هدف.
سامانه جامع تجارت ایران، قلب گمرک و بازرگانی
سامانه جامع تجارت الکترونیک یا همان سامانه ثبت سفارش کالا، یک نوع از سامانه یکپارچه سازی و نظارت بر فرآیندها در تجارت است که قرار است پل ارتباطی بین تجار و بازرگانان، با دستگاه های ذی ربط در زمینه تجارت بین الملل باشند.
سامانه جامع تجارت برای اولین بار در تاریخ 5 مرداد 1395 در دسترس کاربران قرار گرفت و به طور رسمی از آن بهره برداری شد.
اکنون تجار و بازرگانان، اموری مثل ثبت سفارش کالا، اخذ مجوزهای ورود و استعلام کارت بازرگانی خود را با استفاده از سامانه تجارت و مراجعه به www.ntsw.ir انجام می دهند.
طبق اطلاعات به دست آمده در حال حاضر چنین سیستمی در 73 مورد دیگر از کشورهای جهان نیز راه اندازی شده و هدف آن ها نیز کمک به تسهیل و تسریع انجام امور تجارت بین الملل است.
البته ممکن است در این کشورها نحوه کار این سیستم ها با آنچه که در سامانه تجارت ایران وجود دارد کمی متفاوت باشد.
سامانه جامع تجارت؛ ابزار تسهیل گری یا مانع بزرگ تجارت کشور؟
سامانه جامع تجارت که با هدف تسهیل و یکپارچه سازی فرآیندهای تجاری کشور راه اندازی شد، اکنون به یکی از بزرگ ترین موانع در مسیر تجارت داخلی و خارجی تبدیل شده است.
اختلالات فنی، ناپایداری و قطعی های مکرر، فعالان اقتصادی را با چالش های جدی مواجه کرده و زنجیره تأمین کشور را تحت تأثیر قرار داده است.
در حالی که اخیرا اعلام شد مشکلات این سامانه برطرف شده، اما رئیس اتاق ایران نسبت به اختلالات فنی و قطعی های مکرر این سامانه هشدار داده و خواستار رفع مشکلات موجود شدند.
بر اساس گزارش های متعدد، سامانه جامع تجارت طی هفته های اخیر با اختلالات فنی متعددی مواجه بوده است.
این اختلالات شامل قطعی های مکرر در سرویس های مختلف از جمله اخذ شناسه فروشنده حقوقی خارجی، ثبت سفارش، ویرایش ثبت سفارش و استعلام فروشنده خارجی بوده است.
این مشکلات باعث توقف ترخیص درصدی کالاها و جلوگیری از خروج کالاهای ضروری از گمرکات برای واحدهای تولیدی و تأمین کنندگان مواد اولیه شده است.
ندیر پورجم- نایب رئیس کمیسیون گمرک اتاق بازرگانی ایران- عوامل متعددی را برای این اختلالات برشمرده است.
وی صدور بخشنامه های خلق الساعه بدون اطلاع قبلی، استفاده بیش از ظرفیت از سامانه و مشکلات اینترنتی را از جمله دلایل اصلی این اختلالات عنوان کرده و معتقد است که تصمیمات ارزی بانک مرکزی و تبعیت وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت از این تصمیمات بدون اطلاع رسانی قبلی، فعالان اقتصادی را با چالش های جدی مواجه کرده است.
البته که گفته می شود، یکی از چالش های اصلی، عدم همکاری مناسب گمرک با سامانه جامع تجارت است.
بر اساس گزارش ها، تبادل اطلاعات بین گمرک و سامانه جامع تجارت با اختلال و نقص همراه بوده است.
این نواقص شامل عدم ارسال اطلاعات، تأخیر در ارسال اطلاعات، و مغایرت با سایر بانک های اطلاعاتی است.
همچنین، گمرک در برخی موارد از سامانه های موازی استفاده کرده که باعث ایجاد دو باره کاری و اختلال در روند تجارت شده است.
در حالی که سامانه جامع تجارت، با هدف تسهیل فرآیندهای تجاری و یکپارچه سازی اطلاعات بین دستگاه های مختلف، راه اندازی شد؛ اما در ماه های اخیر، این سامانه به دلیل اختلالات فنی و ناپایداری های مکرر، به یکی از عوامل اصلی اختلال در تجارت کشور تبدیل شده است؛ بگونه ای که فعالان اقتصادی از مشکلاتی نظیر عدم امکان ویرایش ثبت سفارش، اختلال در اظهار کالا، توقف پرونده ها در مرحله کارشناسی و استعلام و توقف کامل ترخیص کالاهای درصدی گلایه می کنند.
به گفته فعالان تجاری کشور، این مشکلات سبب توقف فعالیت های تجاری، افزایش هزینه ها و کاهش بهره وری شده است.
در حالی که چندی پیش، محمد اتابک- وزیر صنعت، معدن و تجارت- اعلام کرده بود که اختلالات سامانه جامع تجارت برطرف شده و ثبت اطلاعات در حال انجام است، اما گزارش ها حاکی از آن است که کاربران و تجار همچنان با مشکلاتی در ثبت نام و استفاده از سامانه مواجه هستند.
برخی از این مشکلات به دلیل عدم هماهنگی سامانه ثبت احوال با سامانه جامع تجارت است که باعث بروز خطا و مانع از ثبت نام می شود.
اختلالات اخیر سامانه جامع تجارت و ایجاد اختلال در روند فعالیت تجاری کشور، نشان دهنده نیاز فوری به بازنگری در ساختار فنی، مدیریتی و حقوقی این سامانه در جهت حفظ اعتماد فعالان اقتصادی و جلوگیری از آسیب های بیشتر به زنجیره تأمین کشور، است.
در این راستا، 2 روز گذشته صمد حسن زاده- رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاروزی ایران- در نامه ای به محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور، نسبت به اختلالات فنی و قطعی های مکرر در سامانه جامع تجارت هشدار داده است.
وی این مشکلات را سبب سرگردانی فعالان اقتصادی دانسته که بسیاری از تولیدکنندگان، واردکنندگان و تأمین کنندگان مواداولیه را در انجام امور جاری خود با مشکلات جدی مواجه کرده است.
حسن زاده در نامه خود، تداوم این اختلالات را نه تنها عامل توقف و اختلال فرآیندهای اداری، مالی و گمرکی فعالان اقتصادی در سامانه جامع تجارت می داند، بلکه در آینده نزدیک بر فرآیندهای تجاری و مالی آنان تأثیر منفی دارد؛ بر این اساس وی خواستار دستورات لازم برای رسیدگی فوری و رفع این موارد شده است.
مزایای استفاده از سامانه جامع تجارت
هدف از راه اندازی سامانه جامع تجارت، تسهیل و تسریع در انجام امور تجاری، کاهش هزینه های مرتبط با تجارت، افزایش شفافیت در فعالیت های تجاری و مبارزه با قاچاق و احتکار است.
تسهیل و تسریع در انجام امور تجاری: سامانه جامع تجارت، فرآیندهای تجاری را به صورت الکترونیکی انجام می دهد.
این امر باعث تسهیل و تسریع در انجام امور تجاری می شود.
کاهش هزینه های مرتبط با تجارت: سامانه جامع تجارت، هزینه های مرتبط با تجارت را کاهش می دهد.
این امر به دلیل حذف نیاز به مراجعه حضوری به دستگاه های دولتی و انجام امور به صورت الکترونیکی است.
افزایش شفافیت در فعالیت های تجاری: سامانه جامع تجارت، به دلیل ثبت و ضبط اطلاعات تجاری در یک سامانه واحد، شفافیت در فعالیت های تجاری را افزایش می دهد.
مبارزه با قاچاق و احتکار: سامانه جامع تجارت، به دولت امکان می دهد تا نظارت دقیق تری بر فعالیت های تجاری داشته باشد. این امر به مبارزه با قاچاق و احتکار کمک می کند.
تاریخچه تشکیل سامانه جامع تجارت
سامانه جامع تجارت الکترونیک که به عنوان سامانه ثبت سفارش کالا نیز شناخته می شود، یک سامانه یکپارچه برای نظارت و مدیریت فرآیندهای تجاری است.
این سامانه به عنوان پل ارتباطی میان تجار و بازرگانان با نهادهای مرتبط در تجارت بین الملل عمل می کند.
سامانه جامع تجارت در 5 مرداد 1395 برای اولین بار در دسترس کاربران قرار گرفت و به طور رسمی مورد بهره برداری قرار گرفت.
از آن زمان، تجار و بازرگانان می توانند از طریق این سامانه و با مراجعه به www.ntsw.ir ، اقداماتی مانند ثبت سفارش کالا، دریافت مجوزهای واردات و استعلام کارت بازرگانی را انجام دهند.
بر اساس اطلاعات موجود، این نوع سامانه در 73 کشور دیگر نیز راه اندازی شده است که هدف اصلی آن ها تسهیل و تسریع فرآیندهای تجارت بین الملل است.
البته نحوه عملکرد این سامانه ها ممکن است در هر کشور متفاوت باشد.
ارتباط سامانه جامع تجارت با گمرک و تجارت بین الملل
سامانه جامع تجارت ایران با گمرک و تجارت بین الملل ارتباط مستقیم دارد و نقش مهمی در تسهیل و نظارت بر فرآیندهای تجاری ایفا می کند.
این سامانه با گمرک الکترونیک یکپارچه شده و امکان ثبت سفارش، اخذ مجوزهای واردات و صادرات، استعلام وضعیت کالا و تسریع ترخیص از گمرک را فراهم می کند.
همچنین ارتباط آن با سازمان های بین المللی و سیستم های تجاری جهانی به افزایش شفافیت، کاهش تخلفات و تسریع مبادلات تجاری کمک می کند و موجب بهبود تعاملات ایران در بازارهای جهانی می شود.
«روزنامه اخبار صنعت - 16 اردیبهشت 1404»