این که دولت اولویت خود را به گســترش روابط با این کشورها قرار داده و اهمیت ویژه ای برای کشــورهای این حوزه که شــامل ترکمنســتان، تاجیکســتان، قزاقستان، قرقیزســتان و ازبکســتان می شود، قائل شده، اتفاق بسیار خوب و میمونی است.
چه بخواهیم چه نخواهیم گسترش روابط با کشــورهای آســیای میانه و همسایگان در یک سال گذشــته، جزء دستاوردهای خوب، مهم و موثر و چه بســا بتوان گفت مهمترین دســتاورد دولت ســیزدهم به ریاســت ســید ابراهیم رئیسی بوده است.
باید بپذیریم که طی ســالیان گذشــته ما از همســایگان خود غافل شــده بودیم تا آنجــا که روابطمان با کشــور مهمی چون قزاقســتان به حداقل رســیده بود و حجم تجارتمــان با این کشــور بــه حدود ۲۵۰ میلیون دلار کاهش یافته بود.
روابطمان با تاجیکستان به اندازه ای تیره شده بود که دولت این کشور مراکز فرهنگی ما را بست، تا مدتی کاهش ســطح روابط داد و حتی در اقدامی تلافی جویانه به گسترش روابط با عربستان ســعودی پرداخت.
روابطمان با ترکمنســتان نیز بــر همین منوال بود، اختلافات دو کشور از جمله بر سر واردات گاز، تیره شده بود و سطح روابط به شدت کاهش یافته بود.
روابطمان با قرقیزســتان نیز تعریفی نداشت.
ازبکستان نیز با وجود این که برای سرمایه گذاری در پروژه چابهار ابراز تمایل کرده بود، اما بی عملی ما برای گســترش روابط ســبب شده بود تا سطح روابطمان در ســطح پایین باشــد و عملا اتفاق خاصی نیفتد.
از ابتدای آغاز به کار دولت ســید ابراهیم رئیسی او یک بار به تاجیکستان برای شرکت در اجلاس شانگهای رفت که مورد استقبال خوب و شایان طرف تاجیک قرار گرفت.
با رئیس جمهوری ترکمنستان انتقال سوآپ گازی از خــاک ایران به آذربایجان را امضا کــرد و دیدارهــای خوبی با مقامات حاضر در نشست شانگهای انجام داد.
سفر مداوم مقامات ارشد کشورهای حوزه آسیای میانه که در سفر روسای جمهوری تاجیکســتان، ترکمنســتان و قزاقستان بالاترین ســطح آن بــود، و طی آن تفاهم نامه های اقتصادی و سیاسی مهمی به امضا رســید می تواند آغازگر تحولی شگرف در روابط ایران با کشــورهای این حوزه باشد.
لغو روادید ۱۴ روزه میان ایران و قزاقستان و رایزنی برای لغو رودادید با تاجیکســتان می تواند اتفاق مثبتی باشــد که به توسعه بیش از پیش روابط کمک کند.
از طرف شــمال غرب نیــز روابطمان با آذربایجــان کــه در برهه ای به شــدت رو به تیرگی گذاشــت تا آنجا که رئیس جمهــوری آذربایجان اظهارات تندی را علیه ایران بیان می کرد، ظرف ماه های اخیر بهبود یافته اســت.
رفت و آمدهای بسیاری میان مقامات دو کشور در سطوح و زمینه های مختلف انجام شده و پروژه هــای متعدد اقتصــادی میان دو طرف تعریف شده که بر گسترش خوب روابط تاکید موثر دارد.
در رابطه با ارمنستان نیز تحولات خوبی در جهت گسترش روابط در حال انجام است.
حضــور موثر ایران در حوزه های آســیای میانــه، قفقاز و اوراســیا می تواند منافعی کلان را برای ایران به ارمغان آورد.
ســطح روابــط تجــاری ایران با اوراســیا برای ۴ میلیارد دلار ظرف یک سال آینده تعریف شــده است که بی شــک توانایی افزایش بیشتر را نیز دارد.
در همین رابطه، این روزها سفر مقامات روسیه و ایران به پایتخت های یکدیگر افزایش یافته و قرار اســت تا پایان هفته ســرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز به ایران بیاید، تسهیل در حضور موثرتر ایران در حوزه اوراسیا از محورهای گفت وگوهای دو طرف است.
سطح روابط تجاری میان ایران و قزاقستان نیز به گفته سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشــورمان، تا سقف ۳ میلیارد دلار تا ســال آینده تعریف شــده است که می تواند جهش بزرگی در روابط دو کشور محسوب شود.
ایران و تاجیکســتان نیز امیدوارند تا پایان ســال جاری حجــم مبادلات تجاری خود را کــه اکنــون در حدود ۳۰۰ میلیون دلار اســت به بیش از یــک و نیم میلیارد دلار برســانند که اتفاق مهمی است.
همکاری های دو کشور در مساله مبارزه با تروریسم و جرائم سازمان یافته و همچنین در پرونده افغانســتان می تواند در تقویت روابط دو کشور موثر باشد. تمایل کشــورهای آسیای میانه برای بهره بــرداری از ظرفیــت های بنــدر چابهار و گسترش کریدور ترانزیتی شمال – جنوب می تواند ضمن احیای جایگاه استراتژیک ترانزیتــی ایــران در تقویت روابط ایران با محیط پیرامونی اش بســیار موثر باشــد.
کشورهای آســیای میانه به آب های آزاد دسترسی ندارند و سواحل جنوبی ایران می تواند برای آنها جذاب باشــد و بســیاری از نیازهای آنها را برای رســیدن به قاره های دیگر برطرف کند.
احیای کریدورهای شمال – جنوب و شرق – غــرب که وارد فاز اجرایی شــده و باید گسترش یابد اتفاق بسیار میمونی است که می تواند در تقویت جایگاه منطقه ای ایران بســیار موثر باشد.
انتقال کالا میان قطر و امارات متحده عربی از طریق ایران با ترکیه، تقویت روابط با کشورهای اوراسیا و اتصال بنادر جنوبی ایران به مرزهای شمالی ایران از جمله آذربایجان، ارمنســتان، ترکیه و از ســمت شرق با کشــورهای آسیای میانه، همچنیــن انتقال کالا میان پاکســتان و ترکیــه از طریق ایران مــی تواند مزایای اقتصادی بسیاری داشته باشد و از تحمیل بار سنگین تحریم ها بر کشور نیز بکاهد.
گســترش روابط با همســایگان از جمله آسیای میانه و قفقاز دستاورد مهمی است که دولت ســیزدهم با جدیت و پیگیری به آن دســت یافته اســت و باید برای حفظ و تداوم آن تلاش کند.
این درســت است که رفع تحریم ها و احیای برجام خیز بلندی در تقویت این روابط خواهد بود، اما دولت باید در هر حالتی گسترش روابط با این کشورها را در نظر داشته باشد، چه با احیای برجام چــه بدون آن، چرا که حفظ جایگاه ایران و کاســتن از فشارهای بی امان اقتصادی و سیاسی در گرو گسترش این روابط مهم و استراتژیک است.
«روزنامه اقتصادی روزگار - دوم تیر 1401»
[/sect id=[file]] |