تــداوم تراز تجــاری ثبــت و حرکت برای افزایش ســهم در تولید ناخالص داخلی زمینه ساز تبدیل حداقل بعضی از مناطق به الگوهای اقتصــاد مقاومتی خواهد بود و موجبات تغییر نگاه ها در سطوح بالای تصمیم گیری کشور و فعالان حوزه نظر(صاحبنظران، کارشناسان، مخالفین و منتقدین) را فراهم می سازد.
اخیرا خبری در خروجی بعضی از رســانه های گروهــی قرار گرفته که حکایت از تراز تجاری مثبت داشت، متاسفانه موضوعی با این درجه از اهمیت، در این آشفته بازار سیاسی و فضای ناســالم التفات چندانی را بــر نیانگیخت و از کنار آن به راحتی عبور شــد.
برای امثال من که موهای خود را در عرصه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ســپید کرده و امروز از دور، نظاره گر فراز و فرودهای این مناطق است، همواره این گونــه خبرها به لحاظ اثربخشــی تمام تلاش های گذشته، مسرت بخش است.
آگاهــان به امــور مناطق آزاد مــی دانند که واردات قابل محاســبه در این زمینه بیشــتر بــه تجویز میزان واردات مجــاز کالای همراه مسافر از سوی هیات وزیران، اطلاق می شود.
نمی توانم قبل از ادامه مطلب، واقعیتی را مورد توجــه قرار ندهیم و آن تــراز مثبت بعضی از مناطق در طول سالهای گذشته است.
به نظر می رســد تدابیر اتخاذی در دوره اخیر از یک طرف و تاثیر تشــدید تحریم های تحمیلی و افزایــش پایه پولی و نرخ برابری ریال از طرف دیگر، بخشــی از وارد کننــدگان و تجار را به ســمت و ســوی تولید کالاهایی ســوق داده کــه قبلا به واردات آن همت داشــتند.
تردید نبایــد کرد اگر ایجاد محدودیت های قانونی و تســری محدودیت های داخلی به این مناطق بخصوص از ابتدای ســال ۹٧ بخاطر ضرورت های ملی ناشــی از تنظیم بازار، نبود به یقین آثار مثبت بیشــتری را می توانستیم زودتر در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی شاهد باشیم.
شــایان گفتن است در شرایط تحریم اول و به ویژه در دوره زنده یاد مهندس ترکان که با ابلاغ سیاســت های کلان اقتصاد متفاوتی هم زبان بود، تولید و لجســتیک به کانون فعالیت های مناطق تبدیل شــد و بر این اساس دبیرخانه شــورایعالی مناطق آزاد و ویژه، جهت اصلی و حتی ساختارخود را تحقق ماموریت هایی قرار داد که درسیاست های اقتصاد مقاومتی مورد تاکید قرار گرفته بود.
بــا توجه به بار نشســتن تلاش هــا برای قرار گرفتــن قطار مناطق آزاد در ریل درســت، از این پس مناطــق آزاد به طور جدی می تواند به عنوان الگــوی موفق برای عملیاتی کردن اقتصــاد مقاومتی مطرح شــوند.
چنین اتفاق خوشایندی، به تمامی زمانی رقم می خورد که قدری از محدودیت ها کاســته شود، دستگاه هــای اجرایــی در قبال ایــن مناطق بیش از گذشــته مهربانی پیشــه کنند و دخالت های بخشــی نگرانــه، جای خود را بــه همکاری و همراهی بدهد.
البته تغییر رویکرد به آســانی رخ نخواهــد داد و برای اصلاح نظرها و تنویر و همراه کردن اذهان عمومی، لازم است مناطق آزاد ارتباطات و تعامل معنادارتر و وسیع تری با وزارتخانه ها و ســازمان های دولتی و بخش خصوصــی بر قرار کنند و بخصــوص در ارائه داده هــای عملکردی خود همراه با تحلیل به دســتگاه های مختلف ذره ای خست به خرج ندهند.
از دو ســه سال گذشته برای دسترسی به داده های قابل اعتماد و مســتند برای سازمان ها و نهادهای مختلف مذاکرات سازنده ای با مرکز آمار ایران به عمــل آمد و به تفاهم نامه هایی منجر شــد که به هر دلیلی به مرحله عملی در نیامد.
هزینه های اعلام شــده از ســوی مرکز آمار و همچنین یکسان نبودن جایگاه آمار در ساختار ســازمانی مناطق آزاد شاید از جمله دلایل عمده ای به شــمار اید که نگذاشت این کار مهم و راهبردی به سرانجام مطلوب برسد.
در حال حاضر اقدام در حد ســالنامه آماری و فصلی مورد تاییــد مرکز آمار تا حدود زیادی می تواند بر اعتماد به اطلاعات و آمار خروجی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی بیافزاید.
شــاید در شــراط فعلی تهیه جــدول داده و ســتانده مناطق آزاد چندان تا تامین مقدمات امر میسر نباشد.
اطلاعات و آمار درســت کــه تجزیه و تحلیل وضعیــت فعلــی را برای برنامــه ریزی جهت دســتیابی به وضعیت مطلوب، امکان بذیر می کند زیرســاختی است اساسی و غیرقابل انکار که قابلیت اجرایی برنامه را به درستی تضمین می کند.
تداوم تراز تجاری ثبت و حرکت برای افزایش ســهم در تولید ناخالص داخلی زمینه ســاز تبدیــل حداقل بعضــی از مناطق به الگوهای اقتصــاد مقاومتی خواهد بود و موجبات تغییر نگاه ها در سطوح بالای تصمیم گیری کشور و فعالان حوزه نظر(صاحبنظران، کارشناسان، مخالفین و منتقدین) را فراهم می سازد.
اگــر در مطالــب پیش گفته بــه مناطق ویژه اقتصادی اشــاره نشــد بدین خاطر است که بخش اعظمی از صادرات کشور از این مناطق صــورت می گیرد و همواره کفــه صادرات از این مناطق بسیار ســنگین تر از واردات بوده و هست.
تــازه، خــارج از دو منطقه ویژه انرژی پارس و پتروشــیمی و مناطق ویــژه بندری، صادرات ســایر مناطق ویژه نیز، از میزان واردات پیشی داشــته است.
البته فرض اســت بر این نکته تاکید شــود که عملکــرد موفق و حتی دانش بنیانی تعدادی از مناطق ویژه نشــان می دهد که این مناطق نیز، بخوبی می توانند نمادهایی از اقتصاد مقاومتی باشند.
اگر چه با شــعله ای کم سو چراغ تراز تجاری مناطق آزاد به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های اقتصادی، روشن شده است ولی امیدوارم با ادامه این روند و پر فروغ تر شــدن این شعله مقدس، زمان تأثیرگذاری بیشتر مناطق آزاد و ویژه و دســتیابی به حایگاهی برتر در اقتصاد ملی فرا برسد.
«روزنامه اقتصادی آسیا - 21 شهریور 1401»
[/sect id=[file]] |