تجارت بی برنامه به جایی نمی رسد!
اما آیا برداشت کارشناسان اقتصاد از برنامه، با برداشت مسئولان در باره برنامه و برنامه ریزی به یک شکل است؟ 
وقتی می گوییم طی سال های اخیر در حوزه تجارت برنامه ای در کشور نداشته ایم، مسئولان و دست اندرکاران این حوزه حجم عظیمی از برنامه ها را پیش روی ما می گذارند که از برنامه دار بودن این بخش دفاع کنند، اما آیا برداشت کارشناسان اقتصاد از برنامه، با برداشت مسئولان در باره برنامه و برنامه ریزی به یک شکل است؟
واقعیت این است که وقتی پای صحبت بازرگانان و فعالان اقتصاد کشور می نشینیم، می بینیم گرفتاری های آنها در سال های اخیر برای فعالیت در بخش تجارت کشور بیشتر از سال های گذشته شده است؛ گرفتاری هایی که بخش قابل توجهی از آنها جدا از بحث هایی مثل انتقالات ارزی، تحریم ها و مسائل بین المللی است و بیشتر منشأ داخلی دارد.
این مشکلات نشان می دهد در این بخش بیشتر با مشکل برنامه ریزی های داخلی مواجه بوده ایم و در این مسیر بدون برنامه پیش آمده ایم.
به عنوان مثال، در این مدت شاهد بوده ایم سازمان امور مالیاتی کشور وقتی بحث مالیات ارزش افزوده صادرکنندگان را مطرح می کند، این پرداخت را تسهیل نمی کند؛ یعنی با بی برنامگی هایی در این مسیر مانع ایجاد می کند و راه را برای فعالان این حوزه با پیچ و خم های نامتعارف همراه می کند.
یا وقتی که نهادی مثل بانک مرکزی کشور که خود درگیر تحریم است و از دشواری های نقل و انتقالات ارزی آگاه است اما بازرگان را مجبور می کند ارز خود را به این بانک تحویل دهد و او را نیز گرفتار محدودیت های تحریم می کند، یعنی ما در داخل مشکل داریم.
مثال دیگر در این باره نوع فعالیت رایزنان بازرگانی است که فعالیت های آنها با برنامه های تعریف شده در باره مدیریت نظام تعرفه ای و پیشنهادات استراتژی های تجاری بسیار متفاوت است.
اگر بخواهیم مثال هایی در باره اجرای موفق برنامه های اقتصادی و تجاری بیاوریم، می توانیم به عملکرد نظام اقتصادی ترکیه رجوع کنیم که در این سال ها در سایه برنامه ریزی و اجرای درست این برنامه ها به موفقیت های بسیاری رسیده اند.
این برنامه ریزی ها در حوزه اقتصاد به حدی اهمیت دارد که حتی یکی از فرضیه ها در باره علل دامن زدن ترکیه به جنگ قره باغ را هموار کردن مسیر ترانزیتی این کشور به روسیه می داند.
در مقابل، رفتار ما در رویارویی با چنین بازار بزرگی چه بوده است و چه برنامه هایی را در این زمینه اجرایی کرده ایم؟
ما حتی حاضر نشده ایم برای افزایش بنادر شمال کشور برنامه ریزی کنیم یا تعداد حرکت کشتی ها را در این بنادر افزایش دهیم، پس نباید انتظار داشته باشیم در تجارت رقابتی امروز، بتوانیم برای خود جایگاه مناسبی دست و پا کنیم.
نکته مهمی که در باره برنامه ریزی های اقتصادی می توان به آن اشاره کرد این است که ما هنوز با زبان دنیا در این حوزه آشنایی نداریم و از تجارت خارجی سر در نمی آوریم در حالی که اکنون دنیا بر اساس الگوی توسعه تجارت جهانی پیش می رود.
و نکته آخر در این موضوع این است که سیاست گذاران ما تمایل دارند ما در حوزه تجارت خارجی نیز مانند تجارت داخلی، بخش دولتی و دولت برنده باشد و بازرگانان و تاجران بخش خصوصی را رقیب خود می دانند در حالی که این موضوع مدت هاست در عرف تجارت بین المللی حل شده است.