سهم اندک ایران از مبادلات جهانی نیروی کار

 

 

 

 

 

 

 

بررسی آمار های بانک جهانی درخصوص میزان درآمد ایران از Remittance یا درآمد مازاد ارسالی نیروی کار به کشورمان نشان می دهد در سال 2021 ایرانی ها در مجموع یک میلیارد و 330 میلیون دلار به کشور(خانواده خود) ارسال کرده اند که این میزان ایرانی ها را با سهم 0.19 درصدی، در رتبه 74 جهان قرار می دهد.

 

همچنین طی دوره 40 ساله 1980 تا 2019 پول ارسالی نیروی کار ایرانی به کشور )خانواده خود) بین 600 میلیون دلار تا یک میلیارد و 300 میلیون دلار در نوسان بوده و درمجموع طی دوره 42 ساله، ایرانی ها 33 میلیارد دلار پول به کشور ارسال کرده اند.

 

اما نکته قابل تأمل در موضوع ایران این است که در بین کشور هایی که بیشترین تقاضای واردات نیروی کار را داشته اند، نیروی کار ایرانی می تواند با برنامه ریزی مناسب در بازار کار اغلب کشور ها شغل و جایگاهی برای خود دست و پا کند.

 

مهم تر از آن، اینکه در بین کشور هایی که متقاضی واردات نیروی کار هستند تعداد زیادی از کشور های منطقه نیز دیده می شوند.

 

 

بزرگ ترین واردکنندگان نیروی کار

 

در کشور هایی که بیشترین سود را از اعزام نیروی کار به خارج برده اند، کشور هایی هستند که بزرگ ترین واردکنندگان نیروی کار بوده اند.

 

در واقع پول هایی که نیروی کار به کشور خودش می فرستد، منابع آن از این کشورهاست.

 

طی سال 2021  مقدار پول ارسالی از آمریکا توسط نیروی کار مهاجر به کشور خودش 68 میلیارد دلار، امارات با 43  میلیارد و 240 میلیون دلار و عربستان سعودی با 34.6 میلیارد دلار به ترتیب اول تا سوم بوده است.

 

به عبارتی این سه کشور طی سال گذشته بزرگ ترین واردکنندگان نیروی کار بوده اند.

 

سوئیس با 288 میلیارد دلار، آلمان با 22 میلیارد دلار، چین 18.1 میلیارد دلار، روسیه 17 میلیارد دلار، فرانسه 15 میلیارد دلار، لوکزامبورگ 14.2 میلیارد دلار، هلند 14 میلیارد دلار، قطر 10.7 میلیارد دلار، ایتالیا 10.2 میلیارد دلار، انگلیس 3.9 میلیارد دلار و کره جنوبی 2.9  میلیارد دلار از دیگر کشور هایی بوده اند که نیروی کار خارجی داشته اند و بیشترین پول ها را از این کشور ها به کشور خودشان فرستاده اند.

 

 

مهاجرت نیروی کار ایرانی و سوابق گذشته آن

 

برنامه اعزام نیروی کار درکشور دارای سابقه طولانی نیست، بر اساس مدارک موجود در فاصله سال های 51-1348 این برنامه به طور عملی توسط وزارت کار و امور اجتماعی به اجرا در آمد و در این فاصله زمانی تعداد 1493 نفر کارآموز به کشورهای مختلف اعزام شدند که پس از این تاریخ برنامه اعزام نیرو به خارج از کشور عملا متوقف شد.

 

اصولا قبل از سال 1357 به دلایل مختلف از جمله وجود درآمدهای سرشار نفتی و رونق صنایع مونتاژ ایران به عنوان یک کشور مهاجرپذیر و کارگرپذیر مطرح بوده است و اشتغال ایرانیان در خارج از کشور عمدتا محدود به سفر کارگران ایرانی به کشورهای حوزه خلیج فارس بوده که به دلیل سوابق تاریخی، سهولت در رفت و آمد کارگران مرز نشین، سالیان طولانی است که صورت می گیرد.

 

اما در بعد از پیروزی انقلاب تا اوایل سال 1370 دولت توجه چندانی به این موضوع نداشت تا اینکه در سال 1372 هیات وزیران مصوبه ای را برای ساماندهی و نظارت بر اعزام نیروی کار به خارج از کشور به تصویب رساند.

 

بر اساس این مصوبه هیات وزیران، در سال1373  وزارت خانه های امور خارجه و کار و اموراجتماعی فعالیت های مربوط به ساماندهی نیروی کار و اعزام آنها به خارج از کشوررا عهده دار شدند.

 

طبق این مصوبه فقط 600 نفر نیروی کار به خارج از کشور اعزام شدند، اما آنچه که باعث پویایی و فعال شدن این موضوع بعنوان راهکاری در جهت کاستن از معضل بیکاری شد، توجه به موضوع اعزام نیروی کار در سند برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (83-1379) بود.

 

در ماده 53 برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور آمده است: «کمیته ای متشکل از وزرای امور خارجه، کار و امور اجتماعی، امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» برنامه ریزی، هدایت، نظارت و پیش بینی تمهیدات لازم را از نظر قوانین و مقررات برای اعزام نیروی کار به خارج از کشور بر عهده خواهند داشت.

 

 

بر اساس آئین نامه اجرایی این ماده، وزارتخانه های کار و امور اجتماعی و خارجه به قرار زیر تعریف شده است.

 

الف) تشویق، تقویت، ایجاد تسهیلات و حمایت از دفاتر کاریابی غیردولتی

 

ب) تقویت و حمایت های لازم از متقاضیان کاریابی غیردولتی

 

 ج) ارائه اطلاعات به نیروی کار متقاضی

 

د) تهیه گزارش از نیازها و تحولات بازارهای کار و زمینه های آموزشی فنی و حرفه ای در کشورهای خارجی و انتقال آنها به کشور

 

ه) مذاکره جهت انعقاد موافقتنامه های اعزام نیروی کار با کشورهای خارجی

 

و) حمایت های کنسولی از نیروی کار اعزامی طبق بند 4 این آئین نامه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز موظف است امکانات بانکی و تسهیلات مالی اعتباری مناسب را برای جذب درآمد ارزی نیروی کار اعزامی فراهم نماید.

 

 

آغاز مقدمات اعزام نیروی کار به قطر، ارمنستان، عراق و عمان

 

مدیر کل دفتر توسعه نهادهای اشتغال و هدایت نیروی کار وزارت کار گفت:موجبات امضای صورتجلسه پنجمین نشست کمیته مشترک اعزام نیروی کار ایرانی به قطر درجهت تسهیل صدور ویزای کار برای نیروی کار مازاد ایرانی به وجود آمده است.

 

امید ملک، مدیر کل دفتر توسعه نهادهای اشتغال و هدایت نیروی کار وزارت تعاون. کار و رفاه اجتماعی، درباره نقش کاریابی ها در اعزام نیروی کار به خارج از کشور گفت: در همه جای دنیا مؤسسات کاریابی تکیه گاه خوبی برای دولت ها هستند.

 

دفتر توسعه نهادهای اشتغال و هدایت نیروی کار که اخیرا بر اساس ساختار جدید شکل گرفته، در همین راستا برنامه های خود را دنبال نموده و ضمن حمایت از کاریابی ها، در تلاش است از مؤسسات کاریابی به عنوان بازوی خود برای پیشبرد اهداف خود در حوزه اشتغال استفاده نماید.

 

وی ادامه داد: به طور کلی سیاست معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال این وزارتخانه نیز این است که از مؤسسات کاریابی خصوصی هم حمایت کند و هم از توان آن ها به نحو شایسته در توسعه سیاست های فعال بازار کار بهره برداری نماید.

 

مؤسسات مشاوره شغلی و کاریابی، تسهیل کننده ارتباط کارجو و کارفرما هستند و کاریابی ها در استخدام و اشتغال نیروهای مهارت دیده در خارج از کشور به منظور کسب سهم از بازار کار جهانی نیز می توانند نقش مهمی را برعهده داشته باشند.

 

ملک بیان کرد: به منظور ساماندهی و ضابطه مند کردن فعالیت دفاتر کاریابی خارجی که در در حوزه های مهاجرت به قصد سنوات اخیر غالبا اقامت دایم و اخذ ویزاهای غیرکاری فعالیت می نمودند، به پیشنهاد این دفتر اصلاحیه آیین نامه اجرایی کاریابی ها در هیات دولت تصویب گردید.

 

مدیر کل دفتر توسعه نهادهای اشتغال و هدایت نیروی کار وزارت کار افزود: بر اساس مفاد آیین نامه اجرایی جدید، حوزه فعالیت دفاتر کاریابی خارجی مختص و محدود به اخذ ویزای کار گردیده و دفاتر کاریابی خارجی حق فعالیت در امور نامرتبط با وظیفه اصلی خود همچون اخذ ویزای تحصیلی، سرمایه گذاری، تجاری، استارت آپ و گردشگری را ندارند.

 

وی بیان کرد: در راستای استفاده از فرصت های شغلی موجود در بازار کار بین الملل، موضوع اعزام نیروی کار ایرانی مازاد به خارج از کشور به طور ضابطه مند در دستور کار این دفتر قرار دارد.

 

در همین ارتباط دفاتر کاریابی خارجی به عنوان متولی امر اعزام نیروی کار نقش به سزایی در افزایش سهم کشور از مبادلات جهانی نیروی کار را بر عهده دارند، این دفاتر ضمن انجام راهنمایی و مشاوره های شغلی لازم با جویندگان کار و افزایش سطح مهارتی و فنی بیکاران از طریق معرفی به مراکز آموزش فنی و حرفه ای و مراکز آموزش زبان خارجه زمینه تسهیل و تسریع در حضور ضابطه مند و قانونی در بازار کار جهانی و بهره مندی از مزایای مترتب بر آن از جمله ارزآوری، انتقال دانش جدید و به روز جهان به داخل کشور و .... را فراهم می سازند.

 

ملک درپاسخ به اینکه درحوزه اعزام نیروی کار چه برنامه هایی از سوی دولت و دفاتر کاریابی دنبال می شود؟ گفت: برنامه های متعددی توسط وزارت در حال اجراست.

 

از جمله می توان به فراهم نمودن بسترلازم به منظور انعقاد تفاهم نامه با کشورهای نیروپذیر به منظور اعزام نیروی کار مازاد ایرانی از طریق دفاتر کاریابی خارجی اشاره کرد.

 

وی گفت: همچنین ضابطه مند نمودن فعالیت دفاتر کاریابی غیر دولتی خارجی در چارچوب تصویب واصلاح آئین نامه و دستورالعمل های اجرایی صادره، نظارت و بازرسی مستمر از عملکرد دفاتر کاریابی غیر دولتی خارجی به منظور فعالیت در چهارچوب ضوابط ابلاغی وبرخورد قانونی با موسسات و شرکت های غیر قانونی فعال در حوزه اعزام نیروی کار به خارج از کشور از جمله این برنامه ها است.

 

مدیر کل دفتر توسعه نهادهای اشتغال و هدایت نیروی کار وزارت کارادامه داد: در همین ارتباط و با عنایت به رویکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبنی بر فراهم نمودن زمینه اعزام نیروی کار مازاد ایرانی به خارج از کشور بالاخص حوزه خلیج فارس و کشورهای همسایه ایران، اقدامات اساسی با همکاری وزارت امور خارجه و دستگاه های اجرایی ذیربط در جهت حضور موثر و ضابطه مند در بازار کار بین الملل در دست اجرا می باشد که دراین راستا مقدمات همکاری های مشترک با کشورهای قطر، ارمنستان، عراق و عمان فراهم گردیده و موجبات امضای صورتجلسه پنجمین نشست کمیته مشترک اعزام نیروی کار ایرانی به قطر در جهت تسهیل صدور ویزای کار برای نیروی کار مازاد ایرانی بوجود آمد و بر ادامه همکاری ها در خصوص تبادل اطلاعات و تجربیات در مورد روابط کار، اشتغال، کارآفرینی و آموزش های فنی و حرفه ای و به خصوص اعزام نیروی کار ایرانی به کشور قطر تاکید شد.

 

مدیر کل دفتر توسعه نهادهای اشتغال و هدایت نیروی کار وزارت کاربا بیان اینکه دفاتر کاریابی نیز با انجام اقداماتی در حوزه اعزام نیروی کار، زمینه تسهیل و بهبود فضای استفاده از بازار کار جهانی برای حضور موثر نیروی کار ایرانی را به وجود می آورند گفت: ثبت نام از متقاضیان اعزام نیروی کار به خارج از کشور بر اساس ضوابط ابلاغی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و تشکیل بانک اطلاعاتی مورد نیاز است.

 

و از جمله این اقدامات ارائه راهنمایی و مشاوره شغلی لازم به جویندگان کار متقاضی اعزام به خارج از کشور، شناسایی فرصت های شغلی کشورهای هدف و نیروپذیر و اخذ پیشنهاد شغلی، بررسی و آشنایی با قوانین مهاجرت و جذب نیروی کار کشورهای خارجی به منظور فراهم نمودن زمینه های اشتغال نیروی کار ایرانی در کشور های نیروپذیر.

 

دریافت عناوین حرفه و مشاغل مورد نیاز کشور مقصد ومشاوره شغلی و تعیین سطح مهارتی و آموزش متقاضیان کار در خارج از کشور است.

 

 

«روزنامه اخبار صنعت - 14 تیر 1402»