جهش صادرات بخش معدن

به گزارشی، رشد صادرات بخش معدن و صنایع معدنی با وجود محدودیت‌های انرژی در کشور کورسوی امید صنعت و تجارت کشور است و این نشان می‌دهد که اگر دولت حمایت لازم را از این صنعت داشته باشد پتانسیل بسیار خوبی برای رشد صادرات بخش غیرنفتی از این ناحیه حتی در فصل دوم سال وجود دارد.

در سال 1401 اگرچه تولید فولاد ایران رشد 9 درصدی را تجربه کرد اما میزان صادرات این بخش با کاهش سنگین بیش از 10 درصدی مواجه شد که لزوم حمایت دولت از این صنعت به ویژه در بخش انرژی را بیش از پیش ضروری می‌سازد، چرا که کاهش صادرات در واقع سرکوب پتانسیل این بخش صنعت غیرنفتی کشور است.

آمار صادرات بخش معدن در بهار 1402

بر اساس گزارشی که ایمیدرو منتشر کرده فعالان بخش معدن و صنایع معدنی از ابتدای فروردین تا پایان خرداد، 15 میلیون و 812 هزار تن انواع محصولات بخش معدن و صنایع معدنی به ارزش 3 میلیارد و 320 میلیون دلار صادر کردند.

این رقم در مدت مشابه سال گذشته، 13 میلیون و 717 هزار تن به ارزش 3 میلیارد و 275 میلیون دلار بود.

از میزان صادرات صورت گرفته در 3 ماهه امسال، یک میلیارد و 656 میلیون و 160 هزار دلار در بخش «فولاد و محصولات فولادی»، 262.87 میلیون دلار «گندله»، 204.2 میلیون دلار «سایر معادن و صنایع معدنی»، 201.75 میلیون دلار «مس و صنایع پایین دستی»، 162.7 میلیون «کنسانتره آهن»، 93.8 میلیون دلار «آهن اسفنجی» و نیز 197.01 میلیون دلار در بخش «آلومینیوم و محصولات پایین» دستی بوده است.

همچنین، 163.94 «زنجیره روی»، 93.8 میلیون دلار «آهن اسفنجی»، 92.7 میلیون دلار «زغال سنگ و کک» و 91.78 میلیون دلار «زنجیره سیمان»، 51.27 میلیون دلار «انواع سنگ و محصولات مرتبط»، 45.26 «زنجیره مولیبدن»، 33.62 «سنگ آهن دانه بندی»، 24.5 میلیون دلار «انواع فرو»، 23 میلیون دلار «زنجیره سرب» و نیز 11.6 میلیون دلار در بخش «زنجیره کروم» صادر شده است.

افزون بر این، در بخش های دیگر نظیر سرامیک و کاشی، پودر آلومینا، آنتیموان، تیتان، نیکل، میکا، فلزات و سنگ‌های گرانبها و غیره، زیر 10 میلیون دلار صادر شد.

جهش صادرات گندله حدود 189 درصد که معادل صادرات بیش از 2 میلیون و 500 هزار تن در سه ماهه اول سال و میزان واردات این محصول صفر بوده است.
ریشه جهش صادرات گندله آهن به محدودیت زیرساخت گاز و برق کشور برمی گردد که از تقاضای گندله توسط فولادی ها کاسته است.

همچنین نگاهی به صادرات کنسانتره نیز نشان می‌دهد که فروش این محصول در بازارهای بین‌‍‌المللی با رشد بیش از 3 هزار درصدی مواجه شده و به 1 میلیون و 800 هزار تن رسیده در حالی که میزان واردات این محصول نیز مانند گندله صفر بوده است.

همچنین نوع دیگر سنگ‌آهن یعنی دانه‌بندی نیز جهش بسیار شدیدی در صادرات داشته به طوری که ارزش فروش این محصول در بازارهای خارجی به 33 میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل جهش بیش از 680 درصدی داشته است.

ثبات نسبی در بازار ارز و قیمتهای مواد اولیه در بورس کالا همراه با عدم رشد قابل توجه در تولیدات صنعتی پایین‌دست، از تقاضای کاذب و انبارداری مواد اولیه کشور کاسته و جهت گیری این حوزه را به سوی صادرات کرده است.

اما در این میان صادرات برخی محصولات با افت مواجه شده که بیشترین آن مربوط به پودر آلومینا بر می‌گردد.
میزان صادرات پودر آلومینا که ماده اولیه تولید آلومینیوم است در سه ماهه اول سال تنها 160 هزار دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل با افت 74 درصدی مواجه شده است.

هچنین میزان صادرات انواع محصولات سفال، آجر و سرامیک نیز 8 میلیون دلار بوده که با کاهش یک درصدی روبرو شده است.

آمارهای صادرات دو ماهه اول سال

آمارهای دو ماهه اول نیز حکایت از تداوم صادرات دارد و طبق گفته سخنگوی وزارت صمت در دو ماهه اول سال صادرات فولاد از نظر وزنی 10 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است.

افزایش صادرات ایران نه فقط مختص فولاد بلکه حتی در بخش‌های کاشی و سرامیک، ظرئوف شیشه‌ای، کاتد مس و ... نیز مشاهده شده است.

همچنین طبق گزارش ایمیدرو در اردیبهشت ماه یعنی ماه قبل نه شرکت تولیدکننده گندله سنگ آهن کشور در اردیبهشت سال جاری سه میلیون و 954 هزار و 463 تن گندله تولید کردند.

حجم تولید این شرکت‌ها در ماه مشابه سال گذشته، سه میلیون و 861 هزار و 243 تن بود.

از این میزان، شرکت‌های گل‌گهر 972 هزار و 790 تن، گهرزمین 520 هزار و 13 تن، توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه ۵۱۵ هزار و 390 تن، مرکزی 505 هزار و 9 تن، چادرملو 382 هزار و 378 تن، صنایع معدنی فولاد سنگان 453 هزار و ۳۹۴ تن، اُپال پارسیان 390 هزار و 944 تن، صنعتی و معدنی توسعه فراگیر سناباد 182 هزار و 669 تن و صبانور 32 هزار و 606 تن گندله آهن تولید کردند.

همچنین، شرکت‌های یاد شده در اردیبهشت ماه، یک میلیون و 876 هزار و 982 تن گندله صادر کردند. حجم صادرات این شرکت‌ها در سال گذشته یک میلیون و 526 هزار و 346 تن بود.

بخش معدن در کشور پتانسیل زیادی برای رشد دارد چرا که میانگین حفاری معدنی در ایران که یکی از قطب‌های معدنی دنیا به شمار می‌رود تنها سالانه 150 تا 200 هزار مترمربع است در حالی که این میزان برای کشورهای معدن‌خیز بیش از 5 میلیون مترمکعب است.

این نشان می‌دهد که با سرمایه‌گذاری و تخصیص سهم معادن از حقوق دولتی می‌توان با افزایش میانگین حفاری در کشور نیم‌نگاهی به جهش صادرات این بخش نیز داشت و این چیزی است که کارشناسان بخش معدن بر روی آن تأکید می‌کنند.

بخش معدن به راحتی می‌تواند به اندازه نفت خام برای کشور ارزآوری داشته باشد، چرا که ایران به لحاظ ذخایر یکی از کشورهای بزرگ دنیا در بخش معدن به شمار می‌رود و این در حالیسیت که بخش بالادستی معدن تنها سهم یک درصدی در تولید ناخالص داخلی ایران دارد.

البته این امر منوط به یک استراتژی درست معدنی و حل و فصل موضوع ماشین‌آلات فرسوده معدنی در کشور است.

«روزنامه تجارت - 18 تیر 1402»