با انتقاد از ادغام صندوق تامین اجتماعی:
اختصاص فصلــی از برنامه هفتم توسعه به «اصلاح صندوق های بازنشســتگی» مربوط می شود که در اولین مــاده از این فصــل – ماده ۲۸ -هــدف از اصلاح صندوق هــای بازنشســتگی در راســتای اجرای بنــد پنجم سیاســت های کلی برنامه، «کاهش نسبت کمک های دولت به صندوق های بازنشســتگی در بودجه عمومی هر سال» عنوان شده است.
«اصلاح ساختار صندوق ها» از طریق راهکارهایی مانند ادغام، انتقال یا انحلال، اولین تکلیف در راســتای اصلاحات مدیریتی صندوق ها اســت که براساس ماده ۲۹ این ســند، در سال اول برنامه، بر عهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گذاشته شده؛ در واقع این وزارتخانه مکلف شــده تا پایــان ۱۴۰۲، مدیریت صندوق های بازنشستگی را تعیین تکلیف کند.
الزامات ادغام صندوق ها در حالت کلی
آیا ادغــام صندوق ها به نفع ســازمان های بیمه گر و در کل به نفع بیمه شدگانی ســت که هر ماه حق بیمه مرتب می پردازند و صندوق با اتکا به این منابع درآمدی فعالیت می کند»؛ علیرضا حیدری(کارشــناس رفــاه و تامین اجتماعــی) در این رابطه کارفرما می گوید: صندوق های بازنشســتگی در کشور عموما محور هستند.
مثال در صندوق کشــوری، مابه التفاوت منابع و مصارف در قالــب ماده ۱۰۰ قانون مدیریت خدمات کشــوری توسط نهاد دولت تامین می شــود و مفهومش این است که این صندوق هم کارفرما - محور اســت.
در واقع منابع این صندوق ناشــی از حق بیمه ســهم کارمند، حق بیمه ســهم کارفرما یا همان دولت و بخش سرمایه گذاری اســت اما این منابع، کفاف چیزی حدود ۸۰ درصد هزینه های صندوق را نمی دهد و عملا ً هزینه های صندوق توسط دولت تامین می شود.
او اضافه می کنــد: بنابراین صندوق کشــوری بــه نوعی یک صندوق ورشکسته اســت چون توانایی اقتصادی ندارد؛ سایر صندوق ها نیز به جز صندوق روســتاییان و عشــایر و صندوق ورشکســته یا در آستانه ی ورشکستگی هستند؛ که حایــز ویژگی خاصی اســت، تقریبا از صندوق هما گرفته تا صندوق بازنشســتگی صداو ســیما و کارکنان شــهرداری ها، همه در وضعیت عدم تعادل و ناترازی منابع و مصارف به ســر می برند و بند ناف شان به کارفرمای اصلی وصل است.
اصطلاحا به گفته ی وی، این صندوق ها برای اینکه ادغام شــوند اول باید استقلال داشــته باشــند و از بدنه ی کارفرمای اصلی یا همان دولت جدا شوند که این استقلال با توجه به وضعیت صندوق ها قابلیت تحقق ندارد.
حیدری با بیان اینکه «ادغــام این صندوق ها با آکچوئری منفی مشکل ساز می شود چون تعهدات شــان با منابع شان فاصله ی بســیار زیادی دارد» ادامه می دهد: به عبارتی وقتی صندوق ها ورشکسته هســتند، باید جایی ادغام شــوند که بتواند عموما تعهدات اینها را پاســخ بدهــد یا تعهدات از اســاس بر عهده ی دولت گذاشته شــود؛ به این ترتیب، ادغام این صندوق ها با در نظر گرفتن همین یک متغیر (ضریب پشتیبانی یا میزان تعادل منابع و مصارف صندوق) در عمل اصلا ممکن نیست.
این کارشــناس رفاه به بحــث ادغام صندوق همــا در صندوق بازنشستگی کشوری اشاره می کند و می گوید: بحث ادغام هما مدتهاست که مطرح اســت اما یکی از مشکلات جدی این است که صندوق هما آورده ی کافی برای انجــام تعهدات بلندمدت خود ندارد و نیاز به حمایت دارد؛ تعهــدات این صندوق را باید یک نهاد بر عهده بگیرد که آنهم دولت اســت؛ امروز هم سازمان برنامه و بودجه، منابــع ریالی مورد نیاز این صنــدوق را تامین می کند.
در این شرایط، ادغام کاملا بی معناست.
حیدری اضافه می کند: با در نظر گرفتن شرایط فعلی صندوق ها می توانیم نتیجه بگیریم که ادغــام در حالت کلی حتی تا پایان برنامه هفتم توســعه نیز امکانپذیر نخواهد بود چرا که به دلیل ورشکســتگی صندوق ها هر نــوع ادغامی به معنــای افزایش تعهدات دولت است و از طرفی سیاســت های کلی بر آن است که تعهدات دولت نباید افزایش یابد و خود برنامه هفتم توسعه هم تاکید دارد که بایستی تعهدات دولت در طول اجرای برنامه کاهش بیابد.
«اگر این اتفاق بیفتد و ادغام عملی شــود، صندوق های جدید سرنوشــتی مثل صندوق فولاد پیدا خواهند کــرد»
این فعال کارگری با بیان این جمله می افزاید: صنــدوق فولاد هم تا قبل از انتقال که کارفرما- محور بود و شرکت های فولادی و معدنی انجام تعهدات آن را برعهده داشــتند هیچ مشکلی نداشت اما به محض قطع شــدن رابطه ی کارفرمایی شرکت ها با صندوق، مشکلات بروز کرد و امروز می بینیم صندوق فولاد یک صندوق ورشکسته است و تعهدات آن کاملا بر گردن دولت افتاده است.
معضلات ادغام در تامین اجتماعی ِ در مورد تامین اجتماعــی چطور؛ چــه صندوق هایی قابلیت ادغــام با این صنــدوق ابربیمه گر کشــور دارنــد؛ حیدری در پاسخ می گوید: هیچ صندوقی، هیچ صندوقی قابلیت ادغام در تامین اجتماعی ندارد چون این صندوق دیگر تاب آوری ندارد.
بر اســاس پیش بینی ها تامین اجتماعی در آینده ای نه چندان دور به جمع صندوق هایی خواهد پیوســت کــه نیاز به کمک دولت برای اســتمرار فعالیت دارند.
آن روز تعهدات دولت دیگر تعهدات معمولی نخواهد بود چرا که دولت باید به میلیون ها نفر خدمات بدهد.
او اضافه می کند: اگر قرار باشد تفکر ادغام عملیاتی شود، قاعدتا صندوق های کوچک باید به زیرمجموعه ی صندوق های بزرگ منتقل شوند و چون قواعد صندوق های کوچک با صندوق های بزرگی مثل تامیــن اجتماعی متفاوت اســت و از جنس کاملا ً متفاوتی هســتند، اصلا ادغام امکانپذیر نخواهد بود و نمی توان از عبارت ادغام صندوق ها استفاده کرد؛ می توان گفت مدیریت ایــن صندوق ها به صنــدوق بزرگــی مثل تامیــن اجتماعی واگذار شود.این کارشــناس رفاه در ادامه می گوید: در صورت واگــذاری مدیریت صندوق های کوچک به صنــدوق بزرگ، با پدیده ای مثل صندوق بیمه بیکاری مواجه می شویم که اساس صندوق مستقل اســت ولی مدیریت، توسط ســازمان تامین اجتماعی است و بابت این مدیریت، ســازمان تامین اجتماعی تامین هزینه می کند.
ادغام ممکن نیست.
حیدری می افزاید: بــا در نظر گرفتن همه این مســائل، ادغام صندوق ها در شــرایط فعلی، امری بســیار دشــوار و احتمالا غیرممکن اســت؛ حتی اگر قانونگذار اصرار بر این داشته باشد اتفاق بیفتد، حداقل در مورد صندوق تامین که ادغام باید حتما اجتماعی، نقاط معنی دار صندوق تغییر خواهد کرد؛ یعنی نقاط بحرانی که در مورد آن صحبت می کنیم و ســوژه ی نگرانی های ما هستند، به ســرعت می تواند تحت تاثیر ادغام ها قرار بگیرد و در نتیجه، با پدیده ی ناگوار «تعجیل در بحران» مواجه خواهیم منابع و مصارف تامین شــد؛ به زبان دیگر، بحران قریب الوقوع اجتماعی با ادغام صندوق های کوچــک در آن، قریب الوقوع تر خواهد شد.
او در پایان نتیجه می گیرد: ادغام می تواند دامنه ی مشــکلات سازمان تامین اجتماعی را گســترده تر کند و لاجرم معقول و منطقی نیســت که ادغام اتفاق بیفتد.
بــرای اینکه معضلات فعلی تامین اجتماعی تشدید نشــود، باید از خیر ادغام بگذرند و صندوق های کوچــک را به زیرمجموعــه ی صندوقی که ۴۶ میلیون نفر از جمعیت کشور را پوشش می دهد، منتقل نکنند.
«روزنامه اقتصاد مردم - اول مرداد 1402»
[/sect id=[file]] |