تامین مالی برای راه اندازی یک پروژه جدید یا اجرای طرح های توسعه ای، از مهم ترین دغدغه های فعالان اقتصادی محسوب می شود. همانقدر که انتخاب گزینه درست از میان راه های تامین مالی، می تواند باعث موفقیت یک طرح یا کسب و کار شود، انتخاب اشتباه می تواند مانع پیشرفت و حتی شکست طرح شود.
با توجه به وضعیت خاص کشورهای در حال توسعه و بحران های مالی در این کشورها، امکان تامین مالی برای اجرای پروژه های ملی و بزرگ به راحتی فراهم نمی شود، بنابراین انتخاب روش تامین مالی مناسب با توجه به هزینه های مالی و زمانی آن بسیار حائز اهمیت است و یافتن راهکاری مناسب برای تامین منابع مالی مورد نیاز پروژه با درنظر گرفتن تمام ابعاد آن از جمله صنعت مرتبط، پیمانکاران، خریداران، تأمین کنندگان مواد اولیه, ریسک های مرتبط با طرح و بطور کلی تمام بخش های درگیر در آن جهت انتخاب بهترین و مناسب ترین روش تأمین مالی امری ضروری به شمار می رود.
به دلیل آنچه تنوع بخشی و کاهش ریسک خوانده می شود، تامین مالی ابرپروژه ها نباید محدود به تنها یک واسطه مالی مانند بانک یا تامین از طریق اوراق یا دیگر ابزارها(به تنهایی) باشد.
به طور مشخص تر درصورتی که جذب منابع خارجی با مشکلات و معضلات مختلفی روبه رو باشد، لازم است تا با ایجاد یک کنسرسیوم از چند بانک یا دیگر واسطه های مالی ریسک پروژه را تا حد ممکن کاهش داد.
این موضوع البته زمانی به طور کامل مصداق دارد که بازار مالی در یک کشور از سطح و عمق کافی برخوردار باشد.
به طورکلی کشورهای صنعتی و پیشرفته دارای نظام مالی قوی و بالعکس کشورهای در حال توسعه فاقد چنین نظام مالی منسجمی هستند.
از این رو نحوه تامین مالی پروژه ها در این کشورها با هم تفاوت های جدی و اساسی دارد.
به طور مثال در ایران تقریبا 80 درصد تامین مالی در نظام مالی کشور بر عهده بانک هاست و بازار سرمایه سهم اندکی را به خود اختصاص داده است.
شکل ذیل ساختار تأمین مالی را در ایران نشان می دهد.
این نکته نشان می دهد که بازار مالی در ایران از عمق کافی برخوردار نبوده و نیازمند بکارگیری ابزارهای نوین مالی است.
نتیجه آن که بهبود تامین منابع مالی، نیازمند گستردگی و عمق بخشی به بازار مالی و تغییر ساختار تامین مالی کشور از بانک محوری به بازارمحوری است؛ چرا که وقتی ساختار مالی یک کشور به سمت بازار سرمایه سوق پیدا کند، در واقع تجهیز و تخصیص منابع با ابزار بهتری در این بازار شکل می گیرد.
در حال حاضر بانک ها و بنگاه های اقتصادی در ایران، به دلیل بروز مشکلات اقتصادی از جمله افزایش تقاضا در حوزه تسهیلات، اعمال سیاست های تکلیفی، افزایش مطالبات معوق و ... با مشکلات متعددی از جمله کمبود منابع مواجه شده اند.
بانک ها برای جبران کمبود منابع از روش های مختلفی استفاده می کنند که اکثر آنها مستلزم صرف هزینه و زمان طولانی هستند.
ضمن آنکه ناهمخوانی بین نرخ سپرده ها و نرخ تسهیلات و عدم اطمینان نسبت به آینده، علاقه مندی بانک ها را برای درگیر ساختن منابع خویش در طرح های بلندمدت کاهش داده است.
از این رو استفاده از ابزارهای تأمین مالی نوین که مطابق با اصول شریعت و قوانین اسلامی بتوانند در کوتاه ترین زمان در تأمین سرمایه، تأمین نقدینگی و تبدیل دارایی به اوراق بهادار بانک ها توانایی و کاربرد داشته باشند بسیار مهم و ضروری است.
در این میان، با توجه به اهمیت و نقش صنایع فولادی در کشور لازم است نگاهی ویژه به تأمین مالی پروژه ها در این صنعت داشته باشیم.
«روزنامه تجارت - اول خرداد 1403»