ظرفیت سازی برای مناطق آزاد ازجمله مهم ترین فرصت های اقتصادی کشور در جهت جذب سرمایه گذاری خارجی است.
با توجه به فرصت های مناسبی که برای تحول در اقتصاد کشور وجود دارد، رصد کردن تحولات بین المللی و فرصت های ناشی از آن، از اهمیت خاصی برخوردار است.
بر این اساس، می توان از فرصت های اقتصادی و سرمایه گذاری در مناطق آزاد با هدف جذب سرمایه گذاری بهره گرفت.
مناطق آزاد تجاری- صنعتی فرصت بزرگی برای توسعه اقتصاد کشور محسوب می شوند.
نقشه راه این مناطق در عمل توجه به صادرات، جذب گردشگری، پایلوت اجرای طرح ها و ایجاد بانک های خارجی است.
ذکر این اولویت ها نشان می دهد که تاکید بر مطالعه و طراحی پروژه های ضروری زیربنایی از طریق تامین منابع مالی به صورت فاینانس خارجی که ازجمله پروژه های ضروری برای استفاده از فرصت های ناشی از جذب سرمایه گذاری می باشد، بسیار حائز اهمیت است.
به واقع بخش تامین منابع مالی خارجی در بند ۱۱ سیاست های اقتصاد مقاومتی از حلقه های مفقوده مناطق آزاد کشور است که باید از راه جذب سرمایه گذاری خارجی و با مشارکت بخش خصوصی و داخلی انجام شوند و دولت نیز در این زمینه کمک کند؛ موضوعی که خلاهای ناشی از اجرای فعالیت های برون گرا را در مناطق آزاد در مقایسه با مناطق آزاد موفق دنیا، می توان از طریق آن پوشش داد.
تاکید و اولویت ایجاد بانک های خارجی در مناطق آزاد، در واقع پر کردن این حفره به مثابه یک ابراولویت اقتصادی است که باید مورد توجه بانک مرکزی قرار گیرد.
واقعیت آن است که مناطق آزاد، یک اهرم اقتصادی فراملی برای جذب سرمایه گذاری خارجی است و از طریق آن است که می توان رونق و توسعه در حوزه تولید و اشتغال را با هدف برون گرایی اقتصاد محقق کرد و خلا های موجود را در حوزه های زیرساختی و زیربنایی پیشرفته متناسب با رویکرد توسعه از منظر جذب منابع مالی خارجی و مشارکتی با سرمایه گذاران ایرانی مرتفع نمود.
نگاه به مناطق آزاد مستلزم فرصت سازی های بیرونی از طریق ظرفیت سازی های داخلی با اتخاذ یک دیپلماسی اقتصادی و تجاری با کشورهای پیرامونی است که بر اساس مدل توسعه فراملی می تواند در دوره های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت، اهداف جذب بازارهای هدف کشورهای منطقه ای و بین المللی را که به طور طبیعی بازاری مناسب برای صادرات کالاهای ایرانی اند، تامین کند.
امروزه توسعه مناطق آزاد از منظر بین المللی بسیار توجه است؛ موضوعی که باید زیرساخت های آن به درستی تامین شود و اطلاع رسانی فرصت مناطق آزاد ایرانی از طریق وزارت امورخارجه و بخش اقتصادی سفارتخانه های کشور در خارج موردتوجه قرار گیرد؛ چرا که دستیابی به بازارهای رقابتی خارجی با سازوکارهای بازار داخلی، به کلی متفاوت است.
از این رو، فعالیت های توسعه ای و تقویت تاسیسات زیرساختی پیشرفته از الزامات جذب سرمایه گذاری خارجی باید نگاهی متفاوت را در مناطق آزاد و ویژه به وجود آورد؛ یعنی نگاه های تاثیرگذار برای جذب بازار که از مهم ترین اهداف اقتصادی کشورها به شمار می رود.
با بررسی رویکرد مناطق آزاد به نظر می رسد ارتباطات خارجی با مناطق آزاد موفق دنیا باید گسترش اساسی پیدا کند.
البته استفاده از امکانات و ظرفیت های وزارت امورخارجه در این زمینه بسیار راهگشا خواهد بود؛ آن چنانکه باید بتوان فرصت های اقتصادی را پیش روی اقتصاد ایران قرار داد.
مسلم است که گسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی با جهان با اولویت بنیادی سیاست خارجی دولت سیزدهم با گسترش همکاری های دوجانبه و چندجانبه منطقه ای از موارد مهمی است که رئیس جمهور از آن یاد کرده است.
سیدابراهیم رئیسی اولویت سیاست خارجی را تقویت دیپلماسی اقتصادی در جهت پیشبرد سیاست های اقتصادی با هدف دستیابی به حضور موثر ایران در زنجیره ارزش جهانی، تسهیل جذب سرمایه، فناوری و جذب گردشگر، تقویت بازارهای صادرات کالای غیرنفتی و خدمات فنی و مهندسی، زمینه سازی برای حضور موثر و هدفمند بخش خصوصی در بازارهای منطقه ای و جهانی و نیز شناسایی فرصت ها و مزیت های نسبی یاد کرده که باید در صدر برنامه های دولت در مناطق آزاد قرار گرفته شود و ابتکارهای جدیدی را به صورت پایلوت، طراحی و اجرایی شود.
رئیس جمهور خواهان فراهم آوردن شرایط لازم برای افزایش ارتباطات اقتصادی با کشورهای مختلف دنیا است و این موضوع اولویت مناطق آزاد در حال حاضر است.
وزارت امورخارجه طی ۴۰ سال گذشته به دلایل شرایط منطقه ای، بیشتر جهت گیری سیاسی و امنیتی داشته و کمتر به موضوع اقتصادی به منزله فرصت سازی برای بازپروری اقتصاد ایران و ازجمله مناطق آزاد توجه کرده است و اکنون باید در حوزه بازارسازی برای صادرات کالاهای ایرانی، خدمات فنی و مهندسی، نیروی کار و فرصت سرمایه گذاری خارجی در مناطق آزاد توجه اکید داشته باشد تا اقتصاد این مناطق مقاوم شده و راه گشایی برای رفع تنگنای تحریم ایران باشد.
به علاوه، مناطق آزاد یکی از ساز و کارهای مقابله با تحریم و مبادلات بدون انتقال ارز در حوزه واردات کالا است که این مسئله نیز عنایت ویژه بانک مرکزی را طلب می کند.
آنچه امروز در مناطق آزاد ایران قابل توجه است، جذب سرمایه های ایرانیان خارج از کشور و جذب سرمایه گذاری خارجی به ویژه بخش خصوصی خارجی، جذب فناوری پیشرفته و ورود گردشگران خارجی می باشد.
از طریق این راهکارها است که می توان نیروی جدید و متخصص را که از الزامات توجه به اقتصاد بین الملل و تجارت خارجی است، جذب کرد و آموزش کارکنان در دوره های آموزشی مختلف را مطمح نظر قرار داد.
همچنین فعال شدن مناطق آزاد تجاری - صنعتی جدید ضرورتا ساز و کار مدیریت نوینی را به همراه خواهد داشت که بتواند با استفاده از شیوه های نوین، رسیدن به اهداف مناطق و سیاست های اقتصاد مقاومتی، نتایج ثمربخشی را برای اقتصاد کشور فراهم کند، یعنی تغییری بنیادی متناسب با نگاه اقتصادی رئیس جمهور برای گسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی با جهان و کشورهای منطقه با اولویت بنیادی توسعه همکاری های دوجانبه و چندجانبه منطقه ای از طریق مناطق آزاد که فرصت تعامل کشور با دنیای خارج است.
از این رو، دیدگاه ها و برنامه های توسعه ای مناطق آزاد می تواند برای ارتقاء فعالیت های آنها مورد توجه قرار گیرد؛ صادرات، جذب گردشگر، پایلوت اجرای طرح های مهم و ایجاد بانک های خارجی برای جذب سرمایه گذاری های بین المللی در مناطق آزاد کشور که از فرصت های مهم برای مقابله با تحریم ها است.
این رویکردها البته درخصوص اطلاع رسانی و ایجاد ارتباطات حائز اهمیت بوده و فعالان اقتصادی را به روز خواهد کرد.
«روزنامه اقتصاد پویا - 18 تیر 1403»