کارنامه تجارت با همسایه غربی

 

 

 

 

اداره آمار ترکیه اعلام کرد مبادلات تجاری این کشور با ایران در پنج ماهه نخست سال جاری میلادی با رشد 39 درصدی مواجه شده و به 2 میلیارد و 742 میلیون دلار رسیده است.

 

مبادلات تجاری ایران و ترکیه در پنج ماهه نخست سال قبل  1میلیارد و 975 میلیون دلار اعلام شده بود.

 

 بر اساس این گزارش، صادرات ترکیه به ایران در ماه های ژانویه تا می 2022 با رشد 21 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به 1 میلیارد و 206 میلیون دلار رسیده است.

 

ترکیه در ماه های ژانویه تا می سال قبل 996 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود.

 

واردات ترکیه از ایران در پنج ماهه نخست امسال نیز رشد قابل توجه 57 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.

 

ترکیه در ماه های ژانویه تا می سال قبل 979 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود که این رقم در مدت مشابه امسال به یک میلیارد و 536 میلیون دلار افزایش یافته است.

 

بر این اساس تراز تجاری ایران با ترکیه در این مدت به میزان 330 میلیون دلار به نفع ایران بوده است.

 

بر اساس این گزارش در پنجمین ماه سال جاری میلادی 262 میلیون دلار کالا از ترکیه به ایران صادر و 354 میلیون دلار کالا از ایران وارد این کشور شده است.

 

ایران هفدهمین مقصد صادراتی و نوزدهمین منبع واردات ترکیه در ماه می 2021 شناخته شده است.

 

در 12 ماهه سال میادی گذشته تجارت ایران و ترکیه با رشد 53 درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده و به 5 میلیارد و 594 میلیون دلار رسیده بود.

 

 

کالاهای صادراتی ایران به ترکیه

 

بازخوانی کارنامه تجارت ایران و ترکیه در سه ماهه 2021 میلادی حاکی از این است که 98.1 درصد از ارزش کل صادرات کالایی ایران به این کشور فقط 20 قلم کالا بوده که از تنوع پایین اقلام صادراتی ایران به این کشور حکایت دارد.

 

بررسی فهرست 20 گانه اقلام صادراتی ایران به ترکیه نشان می دهد کالاهای فصل 39 کتاب مقررات صادرات و واردات شامل پلاستیک و اجزای آن با سهم 37 درصدی و پس ازآن، اقلام مشمول فصل 74 شامل مس و مصنوعات مس با سهم 91 درصدی، اقلام مشمول فصل 79 شامل روی و مصنوعات آن با سهم 11 درصدی و اقلام مشمول فصل 76 شامل آلومینیوم و مصنوعات آن با سهم 10 درصد از کل ارزش صادرات، بخش عمده صادرات ایران به ترکیه را تشکیل داده اند.

 

آمارها نشان می دهد این چهار گروه کالایی، در حالی در صدر فهرست فصول عمده صادراتی ایران به ترکیه قرار گرفته اند که ارزش صادرات آنها نسبت به فصل نخست 2020 با افزایش بیش از دو برابری همراه بوده است.

 

بررسی ها حاکی از این است که در میان 20 قلم نخست صادراتی ایران به ترکیه، صادرات محصولات صنعت آردسازی شامل ملات، نشاسته و فکول، اینولین و گلوتن گندم و همچنین فرآورده های سبزیجات، میوه ها و محصولات نباتی نیز با رشد مواجه شده است.

 

 

می توان تبادلات تجاری را تا 30 میلیارد دلار افزایش داد

 

مهرداد سعادت رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه نیز با اشاره به اینکه ما قبلا حجم تجارت 21 میلیارد دلاری را با ترکیه تجربه کرده ایم، گفت: در صورت رفع موانع می توان گفت که پتانسیل دو کشور برای رشد حجم تجارت حتی تا 30 میلیارد دلار نیز وجود دارد.

 

 وی افزود: در کنار همه مشکات، اگر قرار باشد به مهم ترین مشکل و مانع در روابط تجاری دو کشور را اشاره کنم باید بگویم که بهبود مراودات تجاری دو کشور نیازمند اصلاح زیرساختها است؛ یعنی همانطور که انتظار افزایش صادرات به این کشور را داریم باید زمینه را برای واردات کالاهای ترک نیز فراهم کنیم تا تجار دو کشور انگیزه کافی برای افزایش مبادلات را داشته باشند.

 

سعادت تصریح کرد: از سویی دیگر باید در حوزه بهبود زیرساخت های مرزی، توسعه حمل و نقل و تأمین کانتینرهای یخچال دار فعال شویم باید در حوزه بهبود زیرساخت های مرزی، توسعه حمل و نقل و تأمین کانتینرهای یخچال دار فعال شویم؛ البته محدودیت های مالی داریم اما باید تدبیری اندیشیده شود زیرا جابه جایی کالا بین دو کشور تقریبا سخت است.

 

وی تاکید کرد: با توجه به تمایل تجار دو کشور برای افزایش مراودات، انتظار می رود دولت زمینه را برای احیای جایگاه بخش خصوصی جهت افزایش صادرات به این کشور و رفع موانع تجاری فراهم کند.

 

آخرین وضعیت تجارت ایران با ترکیه در این رابطه فرزاد پیلتن مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران اظهار کرد: ترکیه در 3 ماه ابتدایی سال جاری سومین هدف صادراتی ایران و در میان کشورهای همسایه دومین هدف صادراتی ایران بعد از عراق بوده است.

 

صادرات ایران به ترکیه در این مدت یک میلیارد و 736 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال که 602 میلیون دلار صادرات داشتیم، 188 درصد از نظر ارزشی و 359 درصد از نظر وزنی افزایش را نشان می دهد.

 

 وی افزود: بنابراین ترکیه در بین کشورهای هدف صادراتی ایران بعد از چین و عراق در رتبه سوم قرار دارد ترکیه در بین کشورهای هدف صادراتی ایران بعد از چین و عراق رتبه سوم و قبل از امارات، هند، افغانستان، عمان، پاکستان، تایلند و اندونزی قرار داشته است.

 

 پیلتن ادامه داد: در بین کشورهای همسایه نیز ترکیه در رتبه دوم هدف صادراتی بعد از عراق و قبل از امارات، افغانستان، عمان، پاکستان، آذربایجان، روسیه، ترکمنستان و ارمنستان قرار داشته است.

 

وی اضافه کرد: عمده کالاهای صادراتی به این کشور در 3 ماه نخست سال 1401، شامل پروپان، اوره، روغن های سبک، متانول، بوتان، پلی اتیلن، شمش از آهن و فولاد، قیر نفت، کاتد، هندوانه، روی، گوجه فرنگی، آلومینیوم و بنزین بوده است.

 

مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران تصریح کرد: واردات از این کشور یک میلیارد و 270 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال که یک میلیارد و 45 میلیون دلار بوده از نظر ارزشی 22  درصد رشد و از نظر وزنی 21 درصد کاهش را نشان می دهد.

 

در میان کشورهای تأمین کننده واردات ایران، ترکیه در رتبه سوم پس از امارات و چین و قبل از هند و آلمان قرار دارد.

 

همچنین در بین کشورهای همسایه ترکیه دومین کشور تأمین کننده واردات بعد از امارات و قبل از روسیه، پاکستان و عمان قرار داشته است.

 

پیلتن افزود: اقلام عمده وارداتی هم شامل کنجاله، موز، صنایع دستی، ماشین آلات دستگاه ها، گرید نساجی، دارو، روغن دانه آفتابگردان، توتون، پلی اتیلن، اسیدهای نوکلئیک و الیاف بوده است.

 

مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به رشد قابل توجه تجارت دو کشور در سال 1400، اظهار کرد: سال گذشته میزان تجارت بین دو کشور بهبود قابل توجهی یافت به گونه ای که از 9.6 میلیارد دلار در سال 99 به 3.11 میلیارد دلار در سال 1400 رسید که 6 میلیارد دلار شامل صادرات ایران به ترکیه و 2.5 میلیارد دلار واردات ایران از ترکیه بوده است.

 

وی در مورد مراودات بانکی با کشور ترکیه، گفت: مراودات بانکی با این کشور مشابه سایر کشورهاست، محدودیت هایی در زمینه تبادل ارز بین دو کشور به طور رسمی و از طرق بانکی وجود دارد ولی تجار ما از سایر روش ها برای مبادله ارز خود استفاده می کنند که بتوانند از دیوار موانع و محدودیت هایی که به دلیل تحریم های بانکی فراروی تجارت خارجی کشور ما قرار دارد، عبور کنند.

 

پیلتن در مورد وضعیت تبادلات انرژی بین دو کشور، تصریح کرد: در حوزه انرژی صادرات گاز به ترکیه داریم که سهم خوبی از صادرات کشور را به خود اختصاص داده است و سالانه صادرات از ایران به ترکیه در حال انجام است و برنامه هایی برای صادرات برق به ترکیه در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد.

 

وی در مورد وضعیت ترانزیت کالا، اظهار کرد: در حوزه ترانزیت همکاری های خوبی داریم به ویژه در حوزه ترانزیت کالاهای صادراتی ترکیه به کشورهای حوزه خلیج فارس اوضاع قابل قبول است.

 

البته ترانزیت کالاهای ترک به سایر نقاط دنیا نیز انجام می شود.

 

پیلتن گفت: ایران هم از طریق ترکیه به برخی از کشورهای اروپایی و در برخی موارد به کشور سوریه و سایر کشورهای منطقه ترانزیت انجام می دهد.

 

 

تاثیر روابط سیاسی بر توسعه تجارت

 

حسین اصغری ثانی در خصوص اهمیت تقویت روابط ایران با ترکیه اظهار کرد: در دکترین سیاست خارجی هر کشوری در دنیا معمولا سه حلقه پیرامونی وجود دارد.

 

ابتدا یک سیاست خارجی نزدیک که شامل همسایگان آن می شود، دوم سیاست منطقه ای آن کشور و سومین حلقه سیاست بین المللی و جهانی آن کشور است.

 

اگرچه در تمام کشورها این حلقه ها یکدیگر را تقویت کرده و در راستای هم هستند اما معمولا همسایگان در اولویت قرار دارند.

 

وی با اشاره به اینکه ایران پس از چین بیشترین تعداد همسایه را در دنیا را دارد و با تاکید بر اهمیت تقویت سیاست همسایگی ایران، افزود: ما در کشورهای همسایه خود، دنباله های قومی داریم.

 

مثلا بخشی از دنباله قومی ما در افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، ترکیه، عراق و حتی قطر، عمان و پاکستان است و به همین دلیل باید به سیاست همسایگی ایران از منظرهای مختلفی نگاه کرد؛ یعنی نه تنها از جنبه اقتصادی بلکه بیشتر از منظر سیاسی و امنیتی.

 

این تحلیلگر مسائل بین الملل ادامه داد: ترکیه یکی از کشورهای مهم غرب آسیاست که بین آسیا و اروپا گیر کرده است.

 

طی سالیان گذشته چشم اندازی از سیاست نوعثمانی گری ترکیه ظهور پیدا کرده و ترکیه در سیاست های منطقه ای فعال تر شده است.

 

در حوزه سیاست منطقه ای جنوب غرب آسیا سه کشور ایران، عربستان و ترکیه به غلط به دنبال یک هژمونی منطقه ای هستند و روابط بین ترکیه و ایران متاثر از این موضوعات است.

 

اصغری ثانی تصریح کرد: نکته بعدی که بین دو کشور ایران و ترکیه وجود دارد، کدها و ژنوم های ژئوپلیتیکی است که روی آنها تاثیر گذاشته است.

 

مثلا بخشی از ژنوم تشکیل دهنده ترکیه، کردها هستند که این موضوع می تواند به عنوان یک کد ژئوپولیتیک برای سیاست خارجه ایران استفاده شود و آذری های ترک زبان در ایران نیز که بخشی از ژنوم های ژئوپلیتیکی ایران هستند، می توانند به عنوان یک کد ژئوپولیتیکی برای ترکیه مورد استفاده قرار گیرد.

 

وی با بیان اینکه نکته بعدی مسئله آب و منابع طبیعی بوده و ترکیه با هوشمندی کامل درصدد تقویت دیپلماسی آب در منطقه جنوب غرب آسیا است، خاطر نشان کرد: جدا از موضوعات مطرح شده، مسائلی مانند قره باغ و بحران های تروریستی و امنیتی را در عراق و سوریه داریم و روابط ایران و ترکیه را باید از منظر تمام این داده ها بررسی کرد.

 

از هر سمت و سویی که به این موضوع نگاه کنیم، عقل سلیم می گوید که دو کشور باید در پی تقویت روابط خودشان باشند؛ به هر میزان که روابط ایران و ترکیه تقویت شود، از چالش ها و احتمالا از بحران های سیاسی امنیتی در آینده جلوگیری خواهد شد.

 

 

«روزنامه اقتصادی اسکناس - 5 مرداد 1401»