کارشناسان اقتصادی حوزه انرژی معتقدند که قرارداد سوآپ گازی را یکی از موفقیت های دستگاه دیپلماسی اقتصادی دولت است.
نگاه متوازن دیپلماسی اقتصادی در دولت سیزدهم یکی از نقاط قوت این دولت است که با رویکرد دولت جدید، کشورهای منطقه به خوبی دریافته اند که دولت آیت الله رئیسی بر کریدروهای منطقه ای تمرکز داشته و نگاه متعادل به غرب و شرق را به طور همزمان در دستور کار خود قرارداده است.
در چنین شرایطی امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری بین ایران و روسیه در صنعت نفت و گاز که همزمان با سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به مسکو در بهمن ماه سال گذشته انجام شد، می‌تواند علاوه بر افزایش ظرفیت تولید ایران، امکان حضور فعال‌تر در بازاهای صادراتی جهان را برای ۲ کشور به دنبال داشته باشد.
ایران و روسیه به‌عنوان بزرگترین دارندگان ذخایر گاز جهان هستند.
این دو کشور در مجموع حدود ۳۵ درصد از ذخایر گاز دنیا را در اختیار دارند و نزدیکی آنها به بازارهای مصرف گاز دنیا در آسیا و اروپا ممکن است رقابت را به دنبال داشته باشد.
با این حال استفاده از فرصت‌ها برای افزایش همکاری می‌تواند زمینه تعامل در صنعت نفت و گاز را بین دو کشور هموار کند.
حالا به نظر می رسد که روسیه و ایران به دنبال افزایش صادرات گاز خود هستند.
در این میان برخی مدعی شده‌اند که روسیه مانع صادرات گاز ایران به اروپا است.
با توجه به این موضوع برخی معتقدند ضرورتی ندارد گاز ایران به روسیه برود، اما برخی دیگر صادرات گاز به اروپا را از نظر سیاسی و اقتصادی راهبردی می‌دانند.
ایران و روسیه به‌نوعی رقیب هم در تجارت گاز محسوب می‌شوند. روسیه ابزار صادرات گاز به اروپا را دارد و این کشور می‌تواند با قیمت‌هایی به شدت اقتصادی گاز خود را تولید کرده و به اروپا برساند.
در همین حال یک کارشناس حوزه انرژی گفت: مشکل اصلی ما در شرایط کنونی این است که تحریم هستیم و نمی‌توانیم پول نفتی را که می‌فروشیم به طور رسمی در حساب‌ها داشته باشیم بلکه باید از طریق حساب‌های واسطه دریافت کنیم، این هم ارزش کالاها را پایین می‌آورد و هم روند دریافت پول و تحویل محموله را دچار پیچیدگی می‌کند.
میرقاسم مومنی در گفتگو با ایلنا، در ارزیابی قرارداد سواپ انرژی با روسیه اظهار داشت: باتوجه به اینکه هر دو کشور ایران و روسیه در حوزه انرژی تحریم هستند، بنا بر این است که هرگونه تجارت و مراوده در این زمینه بین دو کشور در بازار غیررسمی باشد و به نوعی بر مبنای دور زدن تحریم‌ها است.
وی افزود: توافق سواپ، در واقع توافق داخلی بین ایران و روسیه است و مبنای ارزی هم بر اساس روبل و ریال است نه یورو و دلار و ارزهای تحریم سوئیفت.
به همین جهت هم ایران و روسیه در خصوص سواپ می‌توانند بدون حضور در معاملات قانونی و استفاده از پتانسیل‌های قانونی باهم همکاری داشته باشند.
این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: در هر حال معاملات نفتی در شرایط تحریم مشکلات خاص خودش را دارد، از جمله اینکه شیوه قیمت‌گذاری و صادرات و استفاده از نفتکش‌ها با ساز و کارهای رسمی نیست و باید با پرچم کشورهای دیگر و با اسناد جدید ورود کرد که ساز و کار پیچیده‌ای دارد.
وی خاطرنشان کرد: در هر حال روسیه می‌تواند بخشی از محموله‌های صادراتی خود را به ما بدهد و ما از ذخایر جنوب خلیج فارس و یا آنچه به صورت ذخیره روی آب داریم به مشتریان این کشور تحویل بدهیم.
مومنی با بیان اینکه سواپ یک راهکار تجاری است که در تمامی دوران و در بسیاری کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: زمانی که شوروی سابق در سال 90 فروپاشید ایران یکی از کشورهایی بود که نفت آذربایجان، ترکمنستان و عراق را سواپ می‌کرد یعنی یک روش معامله است که در زمان صلح و جنگ می‌توان از آن استفاده کرد، اما مشکل اصلی ما در شرایط کنونی این است که تحریم هستیم و نمی‌توانیم پول نفتی را که می‌فروشیم به طور رسمی بین‌المللی در حساب‌ها داشته باشیم بلکه باید از طریق حساب‌های واسطه دریافت کنیم و این هم ارزش کالاها را پایین می‌آورد و هم روند دریافت پول و تحویل محموله را دچار پیچیدگی می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: مسئله دیگر اینکه ممکن است نفت و محموله توقیف شود کما اینکه چند بار نفت ایران در بنادر کشورهای مختلف از جمله یونان توسط امریکا توقیف شد، زیرا این نفت و فراورده‌ها را غیرقانونی حساب می‌کنند، هرچند این تجارت بین ایران و روسیه قانونی است زیرا دو کشور توافق کردند.
این کارشناس حوزه انرژی تاکید کرد: در هر حال اگر این نفت در آب‌های بین‌المللی توقیف شود جزء نفت قاچاق حساب شده و توقیف می‌شود.
هر چند سواپ پروسه خوبی است، اما اینکه نتیجه چه است و چقدر می‌تواند مشکلات ما را حل کند همچنان محل سوال است.
«روزنامه تجارت - 14 شهریور 1401»
[/sect id=[file]] |