استادیار علوم سیاسی جهاددانشگاهی و کارشناس مناطق آزاد تجاری صنعتی
پس از ماه ها حدس و گمان رســانه ای بالاخره حجت عبدالملکی با موافقت رئیس جمهور و حکم وزیر امور اقتصــاد و دارایی بعنوان دبیر شــورای عالی مناطق آزاد منصوب شــد.
انتصاب عبدالملکی بازتاب رسانه ای بسیاری داشت.
پس زمینه بیشتر اظهار نظرها سخنان و اقدام های شتاب زده و هیجانی به ویژه در چینش مدیران در دوره ناکام و کوتاه مدت مسئولیت بعنوان وزیر رفاه، کار و تامین اجتماعی، شــیوه کنترل و مدیریت بازار ارز، تولید شغل با یک میلیون تومان و ساخت لامبورگینی در ایــران و مهم تر از همه توئیت های وی در مخالفت و نقد با سیاست های مناطق آزاد تجاری صنعتی بود.
حال که فضای رسانه ای پیرامون این انتصاب اندکی آرام گرفته است، و عبدالملکی در کسوت دبیر شورای عالی مناطق آزاد بر صندلی این مســئولیت قرار گرفته اند، جا دارد با هدف کمک به ایشان نکاتی را گوشزد کرد:
- یکی از ویژگی های که به وزیر سابق رفاه تعاون ،کار و تامین اجتماعی آسیب فراوانی وارد کرد سخن گفتن و مصاحبه کردن زیاد بود.
زیاده گویی و افراط در ســخن گفتن مذموم است.
به ویژه اگر با پیش داوری یا اطلاعات نادرست همراه باشد.
سخن شناســان و سخن دانان به ارزش واژه هــا و کلمات واثر آنها ، باور و اعتقاد دارند،به همین دلیل کم گو و گزیده گویند.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد با جامعه ای در مناطق آزاد و ویژه روبرو اســت که آگاه، کار بلد و عیارســنج اند.
فرصت تعامل وآموختن از چنین جامعه با کیفیتی مغتنم است.
بنابراین بیشتر بشنوید و کمتر و سنجیده و به موقع بگوئید.
- مرور مسئولیت پیشین دبیر شورای عالی نشان می دهد که یکی از مهم ترین اقدام هادر وضعیت فعلی، کنترل و مدیریت هیجان ها و احساسات است.
با نگاه به تجربه گذشته در مسئولیت فعلی تلاش کنید هیجان و احساس تان را کنترل کنید.
از اظهار نظر های احساسی و هیجانی پرهیز کنید.
محیط مناطق آزاد وویژه پرچالش اســت و فعالان این مناطق بسیار منتقد، صریح و بدون لکنت زبان سخن می گویند.
آستانه تحمل تان را افزایش و احساس و هیجان تان را کنترل کنید.
- رشته توئیت های تان در باره مناطق آزاد در ذهنیت جمعی مردم، به ویژه فعالان مناطق آزاد حک شده است.
براین باورم که این توئیت ها بســیار غیرکارشناســی و احساسی بود.
امروز در کسوت دبیری شورای عالی مناطق آزاد مسئولیت حفاظت و مراقبت از کیان مناطق برعهده تان است.
بازنگری در این نگاه نیاز به ارتقاء شناخت از کارکرد و جایگاه مناطق آزاد در کشور و عرصه بین المللی است.
اقبال کشورها به توسعه مناطق آزاد و ویژه و بهره مندی از ظرفیت آنها برای رشد و توسعه اقتصادی نشانه ای از کارآمدی است.
نظر و نگاه تان به حوزه مسئولیت فعلی نیاز به بازنگری دارد.
در انجام این بازنگری بکوشید.
- غرق شــدن در گذشــته حاصلی جز اتلاف حال و فرونهادن آینده ندارد.
بنابراین اشــتباه پیشین را در نوبت و فرصت فعلی تکرار نکنید.
قطعا با شــناخت وضعیت موجود ،محدودیت ها، مقدورات و توانایی مسئولیت را پذیرفته اید.
باورتان این بوده و هست که در وضعیت فعلی می توانید برای بهبود و ارتقاء مناطق گام بردارید.
با همین باور نگذارید گذشته شما را در خود فروبرد یا در گذشته فرو نروید.
شناخت پیشینه و تغییر و تحولات ادوار مختلف ضروری و لازم است ولی بعنوان چراغ راهی برای حال و آینده.
بختک "بانیان وضع موجود" تا حدی کاربرد دارد.
توصیه می کنم خودتان را به این بختک برای دریافت حال وآینده تسلیم نکنید.
- از کانــال های مختلف و متوع اطلاعات را دریافت کنید.
یکی از مسائل مدیریتی کانالیزه شدن مدیران توسط گزارش های یک جانبه است.
مراقب این کانال ها باشید.
یکی از اقدام های موثر برای گردآوری اطلاعات درست، دور شدن از گفت و گوهای غیر حرفه ای و کارشناسی نشــده است.
به گفت و گوهای حرفه ای با اهل تجربه و دانش بها بدهید.
دبیر پیشین از این ناحیه آسیب ها فراوان دید.
- از گذشتگان اعم از هم جناح و غیرخودی، با احترام سخن بگوئید.
خشونت های کلامی رایج و جا افتاده در ادبیات سیاسی و مدیریتی کشور شما را با خود همراه نکند.
از این نوع همراهی در نوبت پیشین آسیب فراوان خوردید.
سعی کنید ادبیات درخور و شایسته را نصب العین قرار دهید.
سوء اســتفاده کنندگان از قدرت و مسئولیت در محاکم تعیین تکلیف می شوند نه در سخنرانی و مصاحبه.
بارها شاهد بودیم که مسئولین فعلی از کلماتی چون خائن، خیانت کار، چپاول گر بیت المال و... اســتفاده می کنند.
هر چقدر طنین خشونت کلامی و ایراد اتهام بالاتر باشد، جای بی عملی در مقابله با فساد و پیگیری های قانونی را نمی گیرد.
در این فقره اهل عمل باشید و اجازه بدهید محاکم تکلیف را روشن کرده و احکام را صادر کنند.
- اســتمرار تاریخی مدیریت ها را در همه رده ها قطع نکنید.
در کوران تغییر و تحول دولت ها، سیاست برای بسیاری از مناصب به ویژه مدیریت های ارشد ، ابلاغ های صریح و روشنی دارد.
دایره این ابلاغ ها را محدود کنید.
از بدنه استراتژیک دبیرخانه و مناطق آزاد و ویژه شامل رده های کارشناسی، کارشناس مسئولی و روساء ادارات غافل نشوید.
استمرار دانش و تجربه در این بدنه بسیار مهم و کارساز است.
- جامعه محلی و بومیان در کنار مهاجرانی که با انگیزه سرمایه گذاری، پیدا کردن فرصت های شغلی مناسب، تحصیل و زندگی پا بــه حوزه جغرافیایی مناطق نهاده اند، دارایی ها وسرمایه انسانی ارزشمند و توانمندی هستند که در تحقق اهداف اقتصادی و توسعه ای سهم غیر قابل انکاری دارند.
به این توانمندی این جامعه باور داشته باشید و در بازکــردن بــاب گفت و گوبا بزرگان قومی، بخش های سازمان یافته شامل نهادهای صنفی، مدنی و فرهنگی چابک و چالاک باشــید.
تجربه های ناب و ارزشمندی برای تسریع در تحقق اهداف مناطق کشف خواهید کرد و پرهیزهای مهمی را برای تان به ارمغان می آورد.
- بــه ســاختار مدیریتی مناطــق آزاد و ویژه به مثابه دســتاورد نگاه کنید.
برای کار آمدسازی این ساختاربه بازنگری و اصلاحات در حوزه های دیگر نیاز اســت.
یکی از سیاست های تان احترام و حراست از این ساختار باشد.
اختیار هیات مدیره ها و مدیران عامل را به رسمیت بشناســید و از آنها متناســب با قدرت شان که برآمده از اختیار قانونی است، مسئولیت بخواهید.
قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه همچنان پیشرفته و خواســتنی است.
بر اجرای بی قید و شرط این قانون پا فشاری کنید و خود نیز متناسب با همین قانون عمل کنید.
دبیر و دبیرخانه را جایگزین هیات مدیره و مدیران عامل نکنید.
- از فرصت تدوین برنامه هفتم توســعه برای ارتقاء جایگاه مناطق استفاده کنید.
متاسفانه در سنوات گذشته، برخــی از بخش های حاکمیت، گــزارش های غیر کارشناسی در باره عملکرد مناطق آزاد و ویژه تهیه کرده اند و اسفبار تر آن که این گزارش ها باعث شکل گیری برخی از کلیشه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی( حاکمیت نئولیبرالیسم، درگاه قاچاق، واردات، فرهنگ غربی و ...) شده است.
برای زدودن آثار منفی این گزارش ها و اصلاح فرایندها تصمیم ســازی و تصمیم گیری در باره مناطق آزاد و ویژه در عرصه های سیاســت گذاری، به تیم های متخصص و کارشناس برای تولید محتوا و گزارش های درست و مبتنی بر داده های واقعی و به هنگام ماموریت داده و در اولویت قراردهید.
همچنان این گزارش ها منفی در قالب های متفاوت بازنشر داده می شود.
- انتظار فعالان اقتصادی و ساکنان مناطق آزاد آن است که اولویت ها و مســائل اصلی در تعریف پروژه ها دیده شود.
مساله محوری و پروژه محوری با رویکرد تشخیص درست اولویت ها مبنای تصمیم گیری و نظارت باشد.
از بازشــدن صندوقچه ای آرزوها و رویاها و فروش آنها به مناطق پرهیز کنید.
باز کردن جبهه گسترده ای از مسائل ثمره ای جز اتلاف زمان و منابع نخواهد داشت.
باور کنید حل چند مسئله اولویت دار و مشخص، کام تلخ فعالان و ساکنان مناطق آزاد را که مدت هاست با فروش رویاها و آرزوها تلخ شده است و در همان حال شاهد پیشرفت مستمر رقبای منطقه ای هستند، شیرین خواهد کرد.
مسیر پرچالش و ناهمواری است ولی به لطف یکدستی موجود در قوا شدنی است.
- در گزینش مدیران آتی مناطق با جامعه محلی و فعالان اقتصادی همفکری کنید.
مناطق آزاد و ویژه در دوره پیشین از بی ثباتی در رنج بود.
انگیزه های سیاسی و انتخاباتی در گزینش مدیران معیار غالب بود.
این منطق در محیط های با صبغه اقتصادی حاصلی جز وضعیت امروز صندوق های بعضا ورشکسته ندارد.
شوق خدمت و بار سنگین تکلیف برای توجیه پذیرش مسئولیت پررنگ است.
در اکثریت موارد نتایج ناگوار این شوق و بار سنگین تکلیف، بر سر مردم و فعالان اقتصادی آوار می شود.
اگر توانایی کاهش آلام و درد مردم را نداریم حداقل با تصمیم های نسنجیده و انتخاب های نادرست، دردی دیگر بر درد و رنج فعلی نیفزائیم.
درگزینش مدیران به خرد جمعی مناطق احترام گذاشته و استفاده از نیروهای با سابقه و توانمند بومی را از سیاست های مدیرغیر مدیریتی خود قراردهید.
- بــا فریب دوگانه "مدیر عملیاتــی" عملیاتی" که وام گرفته شده از ادبیات نظامی گری است، دانش، اطلاعات و کار کارشناسی را به حاشیه نبرید.
بارها در پاســخ به مدعیان این دوگانه سازی که پیشینه نظامی گری هم داشتند با احتجاج به همان دستگاه شناختی قابل فهم برای شان، استدلال می آوردم که مدیر عملیاتی بدون اطلاعات، "رمضان ها" می آفریند.
مدیر عملیاتی محکوم ابلاغ های بخش " اطلاعات " و دانش جمع آوری شده" در آن حوزه اســت.
شــاید تقدم دادن " اطلاعات" عملیات" در این دســتگاه شناختی، پیام روشنی داشته باشد.
بدون دانش و شناخت وارد هیچ عملیاتی نشوید.
در جایی که با جان و مال و ناموس مردم ســروکار داریم شتاب زدگی به بهانه "مدیر عملیاتی" هیچ توجیهی ندارد.
همان گونه که بی عملی و کم تحرکی پس از عبور منعطفانه از مرحله شناخت توجیه ندارد.
بر همین اساس تدوین و عملیاتی سازی طرح های جامع، موضوعی و موضعی را از ارکان سیاست های مدیریتی خود قراردهید.
مناطقی که دارای طرح جامع هستند حلقه دانشی خود را تکمیل و عملیات را بر اساس ابلاغ های طرح جامع پیش ببرند.
مناطقی که این مرحله را طی نکرده اند موظف شوند در کوتاه ترین زمان ممکن این حلقه را تکمیل کنند.
فرصت های با ســرعت می گذرند.
فرصت پیش رو را برای ترمیم چهره مدیریتی خود در نظام اجرایی کشــور به فال نیک بگیرید.
در این نوبت با پرهیز از پیش داوری و فرضیه های نادرســت، دور از جنجال و احساس های پیشــین، سنجیده، متین و با برنامه حرکت کنید.
این پند ســعدی را نصب العین دوره جدیــدی مدیریتی خود قرارداده و تلاش کنید به آن پای بند باشید.
رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود، رهرو آن است که آهسته و پیوست رود.
«روزنامه اقتصاد کیش - 30 آبان 1401»
[/sect id=[file]] |