توسعه مناطق آزاد در گرو فعالیت های بین المللی

 

 

 

 

 

سعید شکوهی با اشاره به ضرورت نقش آفرینی مناطق آزاد برای ایجاد ارتباط با اقتصاد بین المللی گفت: رهایی از فعالیت هــای پراکنده و بی برنامه، تدوین یک برنامه راهبردی مشخص برای فعالیت های بین المللی مناطق آزاد، نظارت و ارزیابی دقیق این فعالیت ها و جامعه عمل پوشاندن به یکی از مهم ترین ماموریت های مناطق آزاد در گسترش روابط خارجی و ایفای نقش موثر در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق، ضروری است.

 

وی ضمن تاکید بر ضرورت تشــکیل مرکز گسترش همکاری هــای بین المللی در مناطق آزاد گفت: یکی از اهداف کلیدی ایجاد مناطق آزاد در کشــور، گشایش مسیر های همکاری با همسایگان و دیگر کشور ها بود؛ به این امید که این مناطق بتوانند با انعطاف بیشتر و با اصلاح برخی قوانین و مقررات داخلی، مسیر هموارتری برای روابط اقتصادی با دیگر نقاط جهان فراهم آورند.

 

اهمیت این مســئله با در نظر گرفتن تحریم های گسترده غرب علیه جمهوری اسلامی ایران دوچندان می نماید.

 

از طرف دیگر، واژه «مناطق آزاد» در ارتباط با «جهان خارج» معنا و قوام می یابد و بدون آن، فلسفه وجودی و معنایی خود را از دســت می دهد.

 

با توجه به نزدیکی مناطق آزاد به مرز های کشــور، پتانسیل و توانمندی این مناطق برای بهره گیری از دیپلماسی اقتصادی و حتی پارادیپلماسی به منظور پیش برد اهداف اقتصادی و سیاســی کشور به شدت چشمگیر است.

 

اما متاسفانه تاکنون از این پتانسیل به خوبی بهره گرفته نشده و فرصت های بی شماری از دســت رفته اســت؛ نظیر عدم بهره برداری مناسب از میزبانی جام جهانی در قطر و یا نمایشــگاه اکسپو دبی در ســال های 2021-2022 .

 

در همین راستا و به منظور فعال سازی ظرفیت های بین المللی مناطق و بهره گیری از این فرصت ها برای توســعه همکاری ها و روابط دو یا چندجانبه و با توجه به دلایل توجیهی زیر، تشــکیل مرکزی به منظور «گســترش همکاری های بین المللی مناطق آزاد» در دســتورکار دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی قرار دارد.

 

شــکوهی در ادامه به بررسی موضوعات مهم در زمینه فعالیت های بین المللی مناطق آزاد اشاره نمود و از نبود برنامه در فعالیت های بین المللی مناطق آزاد گلایه کرد.

 

این کارشــناس اذعان داشت: با بررسی اولیه در زمینه فعالیت های بین المللی مناطق آزاد کشور، چنین به نظر می رســد که مناطق آزاد، برنامه ای مــدون، مصوب، مشــخص و راهبردی برای گسترش و تعمیق روابط بین المللی خود نداشته اند و هر آنچه که هست و اتفاق افتاده، براســاس معرفی افراد و شخصیت ها، آشنایی قبلی، اتفاقــات و کانال های دیگر بوده اســت.

 

بدین معنا که برنامه منســجمی برای شناسایی ظرفیت های بین المللــی مناطق آزاد و شناســایی مناطــق و افراد خارجی مستعد همکاری های بین المللی وجود ندارد و اتفاق هــای پراکنده ای هم که در حوزه بین المللی رخ می دهد، هم افزایی و قابلیت انباشت نتایج ندارند و آثار محسوسی هم در این زمینه به وجود نیامده است، به جز برخی استثنا های محتمل.

 

وی در ادامه به ســاختار خاص دبیرخانه و مناطق آزاد پرداخت و اظهار داشت: در چارت سازمانی دبیرخانه و سازمان های مناطق آزاد، «امور بین الملل» در اداره «روابط عمومی» ادغام شده است؛ به نام «اداره کل روابط عمومی و امــور بین الملل».

 

در این ســاختار «امور بین الملل» مترادف با «ارتباطــات» و «روابط عمومی بین المللی» اســت.

 

از همین رو، تلاش ها و فعالیت های ارزشمند انجام شده در این حوزه، خیلی برآورده کننده انتظارات و اهداف در حوزه بین المللی نیســت.

 

به نظر می رسد که ضرورت داشته باشد با تشکیل دو مرکز دیپلماسی عمومی و اطلاع رسانی و مرکز گسترش همکاری های بین المللی مناطق، این مشکل مرتفع شود.

 

شکوهی از نبود یک برنامه جامع گسترش همکاری های بین المللی ســخن گفت و تاکید کرد: با توجه به فلسفه وجودی مناطق آزاد در کشــور، انتظار می رفت که طی سال های گذشته برنامه ای جامع، دقیق و راهبردی برای گسترش روابط بین المللی مناطق آزاد نگاشته و اجرایی می شــد.

 

اما متاســفانه نه در خود مناطق چنین طرحی موجود اســت و نه دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به عنوان نهاد سیاســتگذار و تنظیم کننده امور مناطق آزاد، طی دهه های گذشته ورود جدی به این مقوله داشته است.

 

از همین رو، روابط بین المللی مناطق آزاد جزء حوزه های ضعیف آنان از نظر عملکرد است.

 

شــاید به همین دلیل است که مناطق آزاد طی سال های گذشته نتوانسته اند به کارکرد واقعی و نقش متصور خود در گسترش همکاری های اقتصادی، فقرزدایی و توسعه مناطق، حتی نزدیک شوند.

 

گفتنی است براساس برنامه راهبردی که اخیرا در دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تنظیم و به سازمان های مناطق اعلام شده است، گسترش فعالیت های بین المللی مناطق یکی از ۷ برنامه اســتراتژیکی است که باید تقویت و گسترش پیدا کند.

 

طبق گفته این کارشــناس، دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به مثابه ســکاندار هدایت روابط خارجی مناطق آزاد کشور است.

 

وی تاکید کرد: براســاس اسناد بالادستی، شورای عالی مناطق آزاد مسئول سیاســتگذاری، هدایت و ارزیابی فعالیت های مناطق آزاد اســت.

 

این مسئولیت در حوزه روابط خارجی جلــوه پررنگ تری دارد؛ چراکه تنظیم روابط خارجی مناطق، نیازمند نگرش جامع الاطراف و ذووجهین، مبتنی بر اسناد بالادستی و اهداف کلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است.

 

متاسفانه تاکنون دبیرخانه از داشــتن یک مرکز تخصصی برای هدایت و راهبــری روابط خارجی مناطــق آزاد محروم بوده و عمــده فعالیت ها در حوزه بین المللی در مدیریت های مختلف به صورت پراکنده پیش رفته اســت که به طور عمــده، هم افزایی و نتیجه عینی بارزی نداشــته اند.

 

از این رو، با عنایت به فرصت های از دست رفته چنددهه گذشته، لازم است در اسرع وقت نهادی برای پیش برد این دستورکار مشخص شود و ماموریت های خطیر این حوزه را به انجام برساند.

 

شکوهی در ادامه به ضرورت تشکیل یک مرکز متولی پیشبرد فعالیت های بین المللی ابلاغی در برنامه راهبردی تحول مناطق آزاد کشور اشاره کرد.

 

وی اظهار داشــت: یکی از ۷ راهبــرد کلان ابلاغی در «برنامه راهبردی تحول مناطق آزاد کشــور»، توســعه ارتباطات خارجی و بین المللی سازی مناطق آزاد است.

 

بدیهی است برای اجرای درست و دقیق این راهبرد، نیاز به یک نهاد مشــخص وجود دارد که بتواند با شناسایی نقاط قوت و ضعف مناطق، براساس اسناد بالادستی و در نظرگرفتن اولویت های اساسی کشور، برنامه راهبردی جامعی را طراحی و بعد از تایید شورای عالی، به مناطق مختلف ابلاغ نماید.

 

برای اجرای درســت و کامل این برنامــه نیاز به نظارت، ارزیابــی و پایش فعالیت های مناطق نیز احساس می شود.

 

با ایجاد یک مرکز گسترش همکاری هــای بین المللی، مناطق می توانند این مهم را به ثمر بنشانند.

 

«روزنامه اقتصاد کیش - 21 آذر 1401»