مهمترین اقدامات بانک مرکزی درحوزه پولی و بانکی سال 1401

بانک مرکزی در یک سال گذشته اقداماتی از قبیل فروش اوراق مالی و اسامی، انتشار گواهی ســپرده مدت دار، اجرای مصوبه نگهداری 3 درصد مانده ســپرده بانک ها به صورت اوراق مالی اسامی، کنترل رشــد خلق پول بانکها، تشــکیل کمیته های نقدینگی، پایش پایه پولی و اصــلاح نظام بانکی را در حوزه پولی و بانکی انجام داد.

به گزارش ایرنا، بانک مرکزی در سال گذشته اقدامات مختلفی در حوزه پولی و بانکی، کنترل تورم، حوزه اعتباری و حوزه ارزی اجرا کرده اســت و در این گزارش به مهمتریــن اقدامات آن در حوزه پولی و بانکی پرداخته ایم.

تحولات کل های پولی با آغاز به کار دولت سیزدهم مسئله کنترل رشد نقدینگی و تورم به عنوان یکی از مهمترین اولویت هــای اقتصادی دولت و بانک مرکزی مورد توجه قرار گرفت.

در این راســتا، بررسی نرخ رشد دوازده ماهه نقدینگی نشــان می دهد که نرخ رشد نقدینگی از 41.4 درصد در پایان آذرماه 1400 طی یک روند نزولی به 33.4 درصد در پایــان آذرماه 1401 کاهش یافته اســت.

لازم به ذکر است که بخشی از رشد نقدینگی در آذرماه سال 1400 (معادل 2.7 واحد درصد از رشــد دوازده ماهه) مربوط به اضافه شــدن اطلاعات خاصــه دفتــر کل دارایی هــا و بدهی هــای بانک مهراقتصاد به اطلاعات خاصه دفتــر کل دارایی ها و بدهی های بانک سپه(بواسطه ادغام) بوده است.

پایه پولی در پایان آذرماه ســال 1401 با رشــدی معادل 26.9 درصد نســبت به پایان ســال 1400 (معادل بــا 1623.4 هزار میلیارد ریال افزایش) به 76631 هزار میلیارد ریال رسید.

لازم به ذکر است که در دوره مشابه ســال 1400، رشد پایه پولی به میزان 22.2 درصد تحقق یافته بود.

 همچنین، پایه پولــی در دوازده ماهه منتهی بــه پایان آذرماه 1401 معادل 36.6 درصد رشــد یافت که نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل (37.6 درصد)، 1 واحد درصد کاهش نشان می دهد.

لازم به ذکر است که روند رشد دوازده ماهه پایه پولی با آغاز به کار دولت ســیزدهم و متاثر از رویکرد انضباط گرایانه دولت و سیاست های پولی و نظارتی فعال بانک مرکزی به طور قابل ماحظه ای کاهشی بوده و از 42.6 درصد در پایان تیرماه 1400 به 36.6 درصد در پایان آذرماه ســال 1401 رســیده است.

جلوگیری از سرایت آثار سیاست های مالی(بودجه ای) دولت به ترازنامه بانک مرکزی فروش اوراق مالی اسامی دولت به بانک ها و موسسات اعتباری غیر بانکی و سایر خریداران: ســال 1400 در مجموع 36 حراج برگزار شد، در 36 حراج برگزار شــده 906 هزار میلیارد ریال اوراق مالی اســامی دولتی(شامل اوراق ســلف نفت خام) به فروش رفته اســت.

از مجموع اوراق مالی اسامی دولتی فروش رفته 233.2 هزار میلیارد ریال اوراق توسط بانک ها و موسسات اعتباری غیر بانکی (7/25 درصــد) و 672.8 هزار میلیارد ریال توسط سایر سرمایه گذاران(74.3 درصد) خریداری شد.

در چهــل و دو حراج برگزارشــده در ســال 1401 ( از هفته اول خردادماه تا 27 دیمــاه)، 747.20 هزارمیلیارد ریال اوراق مالی اســامی دولت به فروش رســید که 8.227 هزار میلیارد ریال آن توسط بانکها و موسســات اعتباری غیر بانکی (معادل 34 درصد) و 443.1 هزارمیلیارد ریال (معادل 66 درصد) توسط سایر سرمایه گذاران خریداری شــد.

نقدینگی: بانک مرکزی بر اساس تصمیمات متخذه توســط هیات عامل این بانک در سوم دی ماه 1401، شــرایط انتشار اوراق گواهی ســپرده مدت دار، ویژه سرمایه گذاری (عام) را (با نرخ سود اسمی علی الحساب 23 درصد سالانه و مدت حداکثر یک ســاله و نرخ سود بازخرید قبل از سررسید آنها در بازار پول معادل 10 درصد سالانه) به بانک ها و موسسات اعتباری اباغ کرد.

همچنین، با ابلاغ بانک مرکزی، بر اساس تصمیمات اتخاذ شــده در این بانک انتشار اوراق مذکور با تا پایان ساعت کاری روز چهارشنبه 28 دی شرایط اعلامی صرفا ماه 1401 مجاز بوده و امکان بازفروش ایــن اوراق از محل اوراق بازخرید شده توســط بانک ها و موسسات اعتباری به هیچ عنوان وجود نخواهد داشت.

تســهیل تامین مالی کوتاه مدت بانک ها: بانک مرکزی برای تســهیل تامین مالی کوتاه مــدت بانک ها و همچنین هدایت نرخ سود در بازار بین بانکی حول نرخ سیاستی، براساس بسترهای قانونی و با استفاده از ابزارهای توافق بازخرید )ریپو) و توافق بازخرید معکوس (ریپوی معکوس) در چارچوب عملیات بــازار باز اقدام می نمایــد.

لازم به ذکر اســت با توجه به تســهیل تامین مالی کوتاه مدت بانک ها، ســهم بانک مرکزی از تامین مالی بانک ها در پایان ســال گذشــته 74.5 درصد بود که از ابتدای ســال روند نزولی به خود گرفت.

اما، در هفته های اخیر و با توجه به تحــولات رخ داده در بازار بین بانکی، ســهم مذکور روند نوسانی داشــته و در هفته منتهی به 29 دی ماه 1401 در اثر مداخات غیرمســتقیم بانک مرکزی به 74.1درصد رسیده اســت.

حجم عملیات بازار باز در قالب توافــق بازخرید نیز که از ابتدای ســال جاری روندی نزولی داشت، مجددا افزایشی شده و از 945 هزار میلیارد ریال در 23 اسفندماه 1400 به 1119.4 هزار میلیارد ریال در 27 دی ماه 1401 رسیده است.

 اجرای مصوبه مربــوط به نگهــداری حداقل 3 درصــد مانده ســپرده های بانک ها به صــورت اوراق مالی اســامی و امکان افزایش آن با هدف مدیریت مطلوب ریسک نقدینگی در شبکه بانکی و کمک به تعمیق عملیات بازار باز از ســوی سیاستگذار پولی.

لازم به ذکر اســت هرچنــد در مجموع شــبکه بانکی در زمینه رعایت نسبت مذکور عملکرد مناسبی داشته است لیکن وضعیت بانکها در زمینه رعایت نســبت ابلاغی مزبور یکســان نیســت.

برنامه برای اخذ وثیقه برای اضافه برداشت بانک ها: به موجب مفاد جــزء (3 ) بند (د) تبصره (16) مــاده واحده قانون بودجه سال 1401 کل کشــور، بانک مرکزی بخشنامه شماره 03148/01 مــورخ 23 فروردین ماه 140 را به شــبکه بانکی ابلاغ نموده است.

 بر اساس بخشنامه مذکور از این به بعد اعطای خط اعتباری یا اضافه برداشــت توســط بانکها از بانک مرکزی، با اخذ وثیقه امکان پذیر خواهد بود.

همچنین بانک مرکزی صرفا در این بخشنامه تاکید کرده اســت که در صورت عدم تسویه به موقع اضافه برداشت بانک یا موسســه اعتباری غیربانکی ظرف مهلت مشــخص که در ضوابط اجرایی ناظر ذکر خواهد شد، در چارچوب سازوکاری مدون و مســتمر، نسبت به فروش وثایق و اســتیفای مطالبات خود اقدام خواهد کرد.

لازم به ذکر است که با هدف مســاعدت به بانکها، بانک مرکزی تنوع بخشی به وثایق مورد قبول از بانکها را در دستور کار دارد.